Książka Moniki Marcinkowskiej Standardy kapitałowe banków to zarówno kompendium wiedzy na temat Nowej Umowy Kapitałowej i stosowania bazylejskich regulacji bankowych na gruncie polskim, jak i ważny głos w debacie na ich temat. Autorka – jak przystało na badacza – poddaje wiele rzeczy w wątpliwość, stawia fundamentalne pytania, wytycza kierunek dalszej dyskusji.
Celem książki jest omówienie przepisów (uchwał Komisji Nadzoru Finansowego, KNF) transponujących całościowy układ NUK i CRD na grunt prawa polskiego oraz wskazanie konsekwencji regulacji kapitałowych.
Jest to wspaniała książka dla studentów napisana w sposób prosty i przyjazny, opatrzona wieloma przykładami, a także swojego rodzaju instrukcja dla praktyków bankowych. Z jednej strony stanowi krytyczne studium regulacji bankowych, a z drugiej praktycznie usystematyzowany podręcznik wdrażający postanowienia Nowej Umowy Kapitałowej.
dr hab. Leszek Pawłowicz, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
Wstęp 11
1. Ryzyko bankowe – praprzyczyna regulacji nadzorczych 15
1.1. Zakres działalności banków 15
1.2. Ryzyko 22
1.3. Źródła i rodzaje ryzyka bankowego 28
1.4. Zarządzanie ryzykiem bankowym 31
1.5. Metody kwantyfikacji ryzyka 36
1.5.1. Miary wrażliwości 36
1.5.2. Miary zmienności 37
1.5.3. Wartość zagrożona (VaR) 38
1.5.4. Metody pomiaru poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego 46
1.6. Główne przyczyny upadłości banków 56
2. Regulacje bankowe 71
2.1. Powody ustanowienia regulacji bankowych 71
2.2. Zakres regulacji bankowych 80
2.3. Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego (BCBS) i międzynarodowa konwergencja standardów kapitałowych 85
2.4. Regulacje bankowe Unii Europejskiej 90
2.5. Regulacje bankowe w Polsce 93
3. Struktura Nowej Umowy Kapitałowej 101
3.1. Trzy filary NUK 101
3.2. Adekwatność kapitałowa banku – współczynnik wypłacalności i minimalne wymogi kapitałowe 105
3.3. Kapitał regulacyjny – składniki funduszy własnych 116
3.3.1. Fundusze własne i kapitał krótkoterminowy 116
3.3.2. Fundusze własne a kapitały własne 125
3.4. Podejścia do pomiaru ryzyka 128
3.4.1. Poziom zaawansowania pomiaru ryzyka (podejście uproszczone, standardowe, zaawansowane) 128
3.4.2. Wymogi odnośnie do metodologii VAR 129
4. Minimalne wymogi kapitałowe – ryzyko kredytowe 141
4.1. Podejście standardowe 142
4.1.1. Klasy ekspozycji 142
4.1.2. Zewnętrzne oceny wiarygodności kredytowej 146
4.1.3. Wagi ryzyka 153
4.1.4. Redukcja ryzyka kredytowego 171
4.2. Podejście wewnętrznych ratingów 189
4.2.1. System wewnętrznych ratingów 189
4.2.2. Ustalanie wymogów kapitałowych 193
4.2.3. Traktowanie oczekiwanych strat 226
4.2.4. Redukcja ryzyka kredytowego 229
4.2.5. Porównanie metod ustalania wymogów kapitałowych 235
4.3. Sekurytyzacja 236
4.3.1. Istota sekurytyzacji 236
4.3.2. Wymogi kapitałowe z tytułu sekurytyzacji 238
5. Minimalne wymogi kapitałowe - ryzyko operacyjne 255
5.1. Istota ryzyka operacyjnego 255
5.2. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego 263
5.2.1. Metoda podstawowego wskaźnika (BIA) 265
5.2.2. Metoda standardowa (TSA) 267
5.2.3. Metoda zaawansowanego pomiaru (AMA) 273
5.2.4. Podsumowanie 286
5.3. Rekomendacje nadzorcze dotyczące zarządzania ryzykiem operacyjnym 292
6. Minimalne wymogi kapitałowe – ryzyko rynkowe i pozostałe wymogi 295
6.1. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rynkowego 295
6.1.1. Zasady obliczania pozycji w instrumentach bazowych 296
6.1.2. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego 298
6.1.3. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen towarów 305
6.1.4. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen kapitałowych papierów wartościowych 310
6.1.5. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka szczególnego cen instrumentów dłużnych 316
6.1.6. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka ogólnego stóp procentowych 322
6.2. Pozostałe wymogi kapitałowe 338
6.2.1. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rozliczenia, dostawy oraz ryzyka kredytowego kontrahenta 338
6.2.2. Wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań 342
6.2.3. Wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej 346
7. Proces analizy nadzorczej 349
7.1. Znaczenie i zasady analizy nadzorczej 349
7.2. System zarządzania ryzykiem i kontrola wewnętrzna 354
7.3. Wewnętrzna ocena adekwatności kapitałowej - ICAAP 362
7.3.1. Proces analizy adekwatności kapitałowej 362
7.3.2. Rodzaje ryzyka wymagające dodatkowego kapitału 366
7.3.3. Podejścia do obliczania kapitału wewnętrznego 371
7.4. Ocena nadzorcza (SREP) i działania nadzoru 384
7.4.1. Proces badania i oceny nadzorczej (SREP) 384
7.4.2. Zasady efektywnego nadzoru bankowego 390
8. Dyscyplina rynkowa 395
8.1. Znaczenie i założenia dyscypliny rynkowej 395
8.1.1. Konstrukcja dyscypliny rynkowej 395
8.1.2. Regulacje rachunkowości 403
8.2. Dyscyplina rynkowa jako III filar NUK 412
8.2.1. Wytyczne BCBS 412
8.2.2. Wymogi informacyjne w polskich regulacjach prawnych 417
9. Zarządzanie kapitałem banku 427
9.1. Kapitał własny w banku 427
9.1.1. Funkcje kapitału własnego banku 427
9.1.2. Wymiary kapitału własnego banku 428
9.2. Rzeczywiste zapotrzebowanie na kapitał 432
9.2.1. Struktura kapitału banku – rozważania ogólne 432
9.2.2. Zapotrzebowanie na fundusze własne banku 435
9.3. Alokacja kapitału ekonomicznego 448
10. Konsekwencje Nowej umowy kapitałowej 463
10.1. Wpływ NUK na wysokość współczynnika wypłacalności i wymogi kapitałowe 463
10.1.1. Badania ilościowe przed wdrożeniem NUK 463
10.1.2. Faktyczna zmiana współczynnika wypłacalności i wymogów kapitałowych po wdrożeniu NUK 474
10.2. Skutki wdrożenia NUK 488
10.2.1. Korzyści i koszty NUK 488
10.2.2. Krytyka NUK 498
10.3. Propozycje zmian regulacji kapitałowych 510
10.3.1. Alternatywy dla NUK 510
10.3.2. Kierunki zmian NUK 516
Zakończenie 523