Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa firmy / Maria Hass-Symotiuk, Iwona Majchrzak, Marzena Rydzewska, Bożena Nadolna

Publikacja stanowi kompendium wiedzy na temat systemu informacyjnego rachunkowości finansowej kontynuujących działalność gospodarczą. Zawarte w książce wyjaśnienia, przykłady, schematy rozwiązań, tabele i rysunki odnoszą się do problemów występujących w praktyce gospodarczej.

Przedstawiono w niej najważniejsze kategorie finansowe i procesy gospodarcze obejmujące przedmiot pomiaru, wyceny, ewidencji, rozliczania oraz ujęcia w sprawozdaniu finansowym, m.in.:

• zakres i strukturę rachunkowości oraz elementy jej organizacji w przedsiębiorstwie, w tym: zakładowy plan kont, zasady wyceny bieżącej i bilansowej zasobów majątkowych (aktywów) oraz źródeł ich finansowania (pasywów), wymagania ustawowe dotyczące dowodów księgowych, zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych i sposoby weryfikacji zapisów księgowych, a także problematykę przechowywania, ochrony i udostępniania zbiorów dokumentacji księgowej;
• istotę, zakres przedmiotowy, procedury sporządzania, badania, składania do właściwego rejestru sądowego, udostępniania oraz ogłaszania sprawozdania finansowego;
• najistotniejsze obszary rachunkowości finansowej i podatkowej związane z prowadzoną przez firmę działalnością (produkcyjną, usługową, handlową), które dotyczą problematyki pomiaru i wyceny oraz ewidencji księgowej poszczególnych składników aktywów i pasywów, w tym: środki trwałe, wartości niematerialne i prawne, inwestycje długo- i krótkoterminowe, środki pieniężne, rozrachunki i roszczenia, rzeczowe aktywa obrotowe, kapitały i fundusze, rezerwy na zobowiązania, jak również koszty i przychody związane z prowadzoną działalnością, zasady kalkulacji kosztów jednostkowych oraz ustalanie i podział wyniku finansowego.

Ponadto w opracowaniu zamieszczono pytania i zadania problemowe skłaniające do samodzielnego poszukiwania rozwiązań.

Książka jest przeznaczona dla księgowych, ekonomistów, prawników praktyków, pracowników działów kadr, zasobów ludzkich oraz przedsiębiorców i menadżerów wszystkich szczebli zarządzania jednostkami gospodarczymi. Będzie cennym źródłem wiedzy dla osób, które poszukują nowoczesnych i skutecznych narzędzi odzwierciedlania procesów zachodzących w firmie. Może ona również stanowić literaturę podstawową dla studentów i słuchaczy studiów podyplomowych oraz uczestników szkoleń.

Wykaz skrótów | str. 11
Wstęp | str. 15
Wykaz kont syntetycznych | str. 19

Rozdział 1
Rachunkowość jako system pomiaru wielkości ekonomicznych firmy | str. 23
1.1. Istota, zakres i zadania rachunkowości | str. 23
1.2. Zewnętrzne i wewnętrzne regulacje rachunkowości | str. 30
1.3. Zasady prawidłowej rachunkowości – aspekt bilansowy i podatkowy | str. 39
1.4. Struktura rachunkowości | str. 44
1.5. Użytkownicy informacji finansowych | str. 47
1.6. Odpowiedzialność za rachunkowość firmy | str. 49
1.7. Pytania i zadania problemowe | str. 56

Rozdział 2
Elementy rachunkowości finansowej firmy | str. 60
2.1. Zakładowy plan kont jako podstawa funkcjonowania rachunkowości firmy | str. 60
2.2. Zasady wyceny zasobów majątkowych i źródeł ich finansowania w firmie | str. 67
2.3. Wymagania ustawowe dotyczące dowodów księgowych | str. 76
2.4. Księgi rachunkowe – zasady ich prowadzenia w firmie | str. 83
2.5. Inwentaryzacja jako narzędzie weryfikacji zapisów księgowych | str. 94
2.6. Ochrona zbiorów dokumentacji księgowej | str. 99
2.7. Pytania i zadania problemowe | str. 105

Rozdział 3
Sprawozdawczość finansowa w strukturze rachunkowości firmy | str. 110
3.1. Istota, cechy i zakres sprawozdania finansowego | str. 110
3.2. Zasady sporządzania sprawozdania finansowego | str. 113
3.3. Struktura informacyjna bilansu | str. 118
3.4. Wartość informacyjna rachunku zysków i strat | str. 122
3.5. Informacja dodatkowa i jej przydatność dla użytkownika | str. 124
3.6. Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym i jego wartość poznawcza | str. 128
3.7. Potencjał informacyjny rachunku przepływów pieniężnych | str. 132
3.8. Pozostałe sprawozdania firmy | str. 135
3.9. Badanie, udostępnianie i ogłaszanie sprawozdań finansowych | str. 147
3.10. Pytania i zadania problemowe | str. 154

Rozdział 4
Środki trwałe i wartości niematerialne i prawne firmy | str. 157
4.1. Istota, klasyfikacja i wycena środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych | str. 157
4.2. Zasady amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych | str. 167
4.3. Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu utraty wartości środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych | str. 174
4.4. Ujęcie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych w księgach rachunkowych | str. 179
4.5. Środki trwałe w budowie i ich ewidencja | str. 186
4.6. Pytania i zadania problemowe | str. 194

Rozdział 5
Inwestycje długo- i krótkoterminowe firmy | str. 198
5.1. Pojęcie i podział aktywów inwestycyjnych | str. 198
5.2. Struktura i zasady wyceny instrumentów finansowych oraz pozostałych aktywów inwestycyjnych | str. 202
5.3. Ujęcie w księgach rachunkowych długoterminowych aktywów finansowych i niefinansowych | str. 212
5.4. Klasyfikacja i ewidencja krótkoterminowych aktywów finansowych | str. 224
5.5. Wycena i zasady ewidencji akcji (udziałów) własnych oraz zadeklarowanych, ale niewpłaconych wkładów na kapitał podstawowy | str. 228
5.6. Pytania i zadania problemowe | str. 234

Rozdział 6
Środki pieniężne firmy i kredyty bankowe | str. 238
6.1. Istota, rodzaje i zasady gospodarowania środkami pieniężnymi | str. 238
6.2. Środki pieniężne w kasie | str. 243
6.3. Środki pieniężne na rachunkach bankowych | str. 248
6.4. Inne środki pieniężne | str. 255
6.5. Kredyty bankowe, ich rodzaje i ewidencja | str. 261
6.6. Pytania i zadania problemowe | str. 266

Rozdział 7
Należności i zobowiązania w firmie | str. 269
7.1. Kategoria rozrachunków i ich klasyfikacja | str. 269
7.2. Dokumentowanie krajowych i zagranicznych należności i zobowiązań oraz zasady ich wyceny | str. 273
7.3. Należności i zobowiązania z kontrahentami | str. 277
7.4. Zobowiązania i należności z tytułu ubezpieczeń społecznych, podatków i pozostałych obciążeń publicznoprawnych | str. 285
7.5. Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń i pozostałe rozrachunki z pracownikami | str. 301
7.6. Należności i zobowiązania z pozostałych tytułów | str. 307
7.7. Utrata wartości należności i odpisy aktualizujące ich wartość | str. 318
7.8. Wycena i ewidencja roszczeń o zapłatę wierzytelności | str. 321
7.9. Pytania i zadania problemowe | str. 323

Rozdział 8
Zapasy firmy: materiały, towary i produkty pracy | str. 327
8.1. Istota i rodzaje oraz zasady gospodarowania zapasami | str. 327
8.2. Wycena i dokumentacja materiałów, towarów i produktów pracy | str. 332
8.3. Zasady ewidencji zakupu i rozchodu materiałów | str. 340
8.4. Zasady ewidencji zakupu i rozchodu towarów | str. 353
8.5. Zasady ewidencji produktów pracy | str. 356
8.6. Nadwyżki i niedobory w rzeczowych zasobach obrotowych | str. 360
8.7. Pytania i zadania problemowe | str. 362

Rozdział 9
Koszty działalności operacyjnej firmy | str. 366
9.1. Istota i klasyfikacja kosztów | str. 366
9.2. Koszty jako przedmiot rachunku kosztów | str. 374
9.3. Ewidencja kosztów w układzie rodzajowym | str. 377
9.4. Rozliczenie kosztów na przekrój podmiotowy i przedmiotowy | str. 385
9.5. Pytania i zadania problemowe | str. 397

Rozdział 10
Zasady i procedury kalkulacji kosztów produktów w firmie | str. 402
10.1. Istota, cel i przedmiot kalkulacji | str. 402
10.2. Koszt wytworzenia bazą rachunku kalkulacyjnego | str. 407
10.3. Rodzaje kalkulacji kosztów | str. 413
10.4. Metody kalkulacji kosztów i ich odmiany | str. 416
10.5. Pytania i zadania problemowe | str. 428

Rozdział 11
Rozliczenia międzyokresowe kosztów i przychodów | str. 432
11.1. Istota i rodzaje rozliczeń międzyokresowych | str. 432
11.2. Ewidencja rozliczeń międzyokresowych kosztów | str. 438
11.3. Ewidencja rozliczeń międzyokresowych przychodów | str. 444
11.4. Pytania i zadania problemowe | str. 447

Rozdział 12
Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem w firmie | str. 450
12.1. Pojęcie i rodzaje przychodów oraz kosztów ich uzyskania | str. 450
12.2. Przychody ze sprzedaży produktów i koszty ich uzyskania | str. 456
12.3. Przychody ze sprzedaży towarów i materiałów oraz koszty ich uzyskania | str. 467
12.4. Pozostałe przychody i koszty operacyjne | str. 474
12.5. Przychody i koszty finansowe | str. 480
12.6. Obroty wewnętrzne i ich koszt | str. 483
12.7. Pytania i zadania problemowe | str. 486

Rozdział 13
Kapitały (fundusze) własne w różnych formach własności firm | str. 489
13.1. Definicja i struktura kapitałów (funduszy) własnych | str. 489
13.2. Zasady tworzenia i wykorzystania kapitałów (funduszy) podstawowych oraz ich ujęcie w księgach rachunkowych | str. 495
13.3. Kategorie oraz zasady ewidencji kapitałów (funduszy) zapasowych i rezerwowych | str. 507
13.4. Kapitał z aktualizacji wyceny | str. 516
13.5. Rodzaje funduszy specjalnych i ich ewidencja | str. 518
13.6. Pytania i zadania problemowe | str. 528

Rozdział 14
Rezerwy na przyszłe zobowiązania w firmie | str. 532
14.1. Kategoria rezerw w świetle polskiego prawa bilansowego | str. 532
14.2. Rezerwy na restrukturyzację, straty z transakcji gospodarczych oraz na inne przyszłe zobowiązania | str. 539
14.3. Rezerwy na świadczenia pracownicze | str. 545
14.4. Rezerwy i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego | str. 553
14.5. Zakres ujawnień informacji o rezerwach i sposób ich prezentacji w sprawozdaniu finansowym | str. 560
14.6. Pytania i zadania problemowe | str. 566

Rozdział 15
Wynik finansowy i jego podział w księgach rachunkowych firmy | str. 570
15.1. Istota, rodzaje i czynniki kształtujące wynik finansowy | str. 570
15.2. Procedury ustalania wyniku finansowego | str. 571
15.3. Bilansowe i podatkowe ustalanie podatku dochodowego | str. 577
15.4. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego | str. 580
15.5. Podział wyniku finansowego i jego ewidencja | str. 582
15.6. Pytania i zadania problemowe | str. 585

Bibliografia | str. 589
Wykaz tabel, schematów i rysunków | str. 597
Autorki | str. 605