Prawo o aktach stanu cywilnego. Komentarz / Bartosz Kotowicz, Bartłomiej Opaliński, Angelika Kurzawa

Komentarz zawiera szczegółową analizę przepisów prawnych dotyczących aktów stanu cywilnego, odnoszących się przede wszystkim do:
- pojęć stanu cywilnego i aktu stanu cywilnego oraz jego rodzajów;
- rejestru stanu cywilnego i czynności z zakresu rejestracji;
- sądów i organów administracji publicznych właściwych w sprawach rejestracji aktów stanu cywilnego;
- akt zbiorowych stanu cywilnego oraz odnotacji, wzmianek i przypisów w aktach stanu cywilnego;
- zmian w aktach stanu cywilnego: sprostowania, uzupełnienia;
- ustalenia treści czy unieważnienia akt stanu cywilnego;
- wydawania dokumentów z rejestru stanu cywilnego;
- szczególnego trybu rejestracji urodzenia lub zgonu na polskim statku czy zgonu w związku z działaniami wojennymi oraz zdarzenia, które nastąpiło poza granicami RP;
- transkrypcji zagranicznego dokumentu stanu cywilnego.

Publikacja uwzględnia zmiany stanu prawnego m.in. w zakresie elektronizacji aktów stanu cywilnego wprowadzonego ustawą z dnia 16 października 2019 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw, a także przepisów prawnych, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2023 r. na mocy ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych, dotyczących możliwości upoważnień, archiwizacji akt zbiorowych rejestracji oraz wydawania odpisów aktów stanu cywilnego w postaci elektronicznej.

Książka przeznaczona jest dla prawników praktyków, powinna także służyć kierownikom Urzędów Stanu Cywilnego i ich pracownikom, a także podmiotom uczestniczącym w czynnościach z zakresu rejestracji stanu cywilnego. Zainteresuje radców prawnych i adwokatów reprezentujących strony przed organami administracji publicznej oraz sądami, jak również sędziów orzekających w tych sprawach

Wykaz skrótów  ....................................................................................................... 11

Wstęp  ...................................................................................................................... 13

USTAWA z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego ........... 17

Rozdział 1. Przepisy ogólne .................................................................................... 19

Art.  1. [Przedmiot ustawy] ........................................................................... 19

Art.  2. [Stan cywilny] ................................................................................... 22

Art.  3. [Charakter aktów stanu cywilnego] ................................................... 26

Art.  4. [Obowiązki sądów i organów administracji publicznej] .................... 27

Art.  5. [Rejestr stanu cywilnego] .................................................................. 29

Art.  5a. [Udostępnianie danych z rejestru stanu cywilnego] .......................... 31

Art.  6. [Urzędy stanu cywilnego] .................................................................. 34

Art.  7. [Zmiana okręgu rejestracji stanu cywilnego] ..................................... 35

Art.  8. [Kierownik urzędu stanu cywilnego] ................................................. 38

Art.  9. [Uprawnienia kierownika urzędu stanu cywilnego] ........................... 40

Art.  10. [Upoważnienia wydawane przez kierownika urzędu stanu cywilnego] ........................................................................................ 41

Art.  11. [Nadzór nad rejestracją stanu cywilnego] ......................................... 42

Art.  12. [Zakres stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i ustawy – Prawo konsularne] .............................. 44

Rozdział 2. Właściwość miejscowa w sprawach rejestracji stanu cywilnego ...... 46

Art.  13. [Właściwość miejscowa kierownika urzędu stanu cywilnego] ........... 46

Art.  14. [Zgłoszenie urodzenia] ...................................................................... 47

Art.  15. [Zawarcie małżeństwa] ..................................................................... 48

Art.  16. [Zgłoszenie zgonu] ............................................................................ 49

Art.  17. [Brak możliwości stawienia się w urzędzie stanu cywilnego] ............ 49

Art.  18. [Właściwość miejscowa kierownika urzędu stanu cywilnego w pozostałych sprawach] .................................................................. 50

Rozdział 3. Rejestracja stanu cywilnego ................................................................ 51

Art.  19. [Rejestr stanu cywilnego] .................................................................. 51

Art.  20. [Nadanie numeru PESEL] ................................................................... 53

Art.  21. [Sprawdzenie danych przed rejestracją stanu cywilnego] ................. 54

Art.  22. [Dowody] .......................................................................................... 55

Art.  23. [Adnotacja w akcie stanu cywilnego] ................................................ 56

Art.  24. [Wzmianka dodatkowa w akcie stanu cywilnego] ............................. 56

Art.  25. [Przypiski przy akcie stanu cywilnego] ............................................... 59

Art.  26. [Akta zbiorowe rejestracji stanu cywilnego] ...................................... 59

Art.  27. [Zabezpieczenie akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego. Delegacja ustawowa] ........................................................................ 63

Art.  28. [Trwałość aktu stanu cywilnego] ....................................................... 64

Art.  29. [Nazwisko rodowe. Stan cywilny. Imiona i nazwiska cudzoziemców] ................................................................................. 65

Art.  30. [Miejsce zdarzenia] ........................................................................... 66

Art.  31. [Tłumaczenie dokumentów w języku obcym] ................................... 68

Art.  32. [Udział biegłych lub tłumaczy] .......................................................... 70

Art.  32a. [Reguły sporządzania protokołów] ................................................... 71

Art.  33. [Delegacja ustawowa] ....................................................................... 72

Art.  34. [Blankiety odpisów i zaświadczeń] .................................................... 73

Rozdział 4. Zmiany w aktach stanu cywilnego ..................................................... 74

Art.  35. [Sprostowanie aktu stanu cywilnego] ............................................... 74

Art.  36. [Procedura sprostowania] ................................................................. 77

Art.  37. [Uzupełnienie aktu stanu cywilnego] ................................................ 79

Art.  38. [Procedura uzupełnienia] .................................................................. 82

Art.  39. [Unieważnienie aktu stanu cywilnego] .............................................. 83

Art.  39a. [Unieważnienie błędnie zarejestrowanych w systemie aktów stanu cywilnego] ........................................................................................ 84

Art.  39b. [Unieważnienie aktów stanu cywilnego w przypadku kilku aktów stwierdzających to samo zdarzenie] .................................................. 85

Art.  40. [Ustalenie treści aktu stanu cywilnego] ............................................. 86

Art.  41. [Unieważnienie wzmianki dodatkowej] ............................................. 87

Art.  42. [Unieważniony akt stanu cywilnego] ................................................. 88

Art.  43. [Odpis zupełny sprostowanego lub uzupełnionego aktu stanu cywilnego] ........................................................................................ 88

Rozdział 5. Wydawanie dokumentów z rejestru stanu cywilnego ...................... 89

Art.  44. [Odpisy zupełne, odpisy skrócone, zaświadczenia] ........................... 89

Art.  45. [Ograniczenie jawności aktów stanu cywilnego] ............................... 91

Art.  46. [Akt zgonu osoby o nieustalonej tożsamości] ................................... 92

Art.  47. [Wydawanie odpisów skróconych] .................................................... 93

Art.  48. [Treść odpisów skróconych] .............................................................. 94

Art.  49. [Zaświadczenia] ................................................................................ 96

Art.  50. [Treść zaświadczeń] .......................................................................... 97

Art.  51. [Okres wydawania dokumentów z rejestru stanu cywilnego] ........... 98

Rozdział 6. Rodzaje aktów stanu cywilnego ......................................................... 99

Art.  52. [Termin sporządzenia aktu urodzenia] .............................................. 99

Art.  53. [Podstawa sporządzenia aktu urodzenia] .......................................... 100

Art.  54. [Karta urodzenia] .............................................................................. 101

Art.  55. [Termin zgłoszenia urodzenia dziecka] .............................................. 102

Art.  56. [Sporządzenie aktu urodzenia z urzędu] ........................................... 103

Art.  57. [Osoby zgłaszające urodzenie] .......................................................... 103

Art.  58. [Protokół zgłoszenia urodzenia] ........................................................ 106

Art.  58a. [Zgłoszenie urodzenia dziecka w formie elektronicznej] ................... 108

Art.  59. [Wybór imienia dziecka] .................................................................... 109

Art.  60. [Treść aktu urodzenia] ....................................................................... 110

Art.  61. [Dane ojca w akcie urodzenia] .......................................................... 111

Art.  62. [Akt urodzenia dziecka nieznanych rodziców] .................................. 113

Art.  63. [Uznanie ojcostwa] ........................................................................... 114

Art.  64. [Odmowa przyjęcia oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa] .......................................................................................... 118

Art.  65. [Uznanie ojcostwa przed urodzeniem się dziecka] ............................ 119

Art.  66. [Uznanie ojcostwa - wzmianka dodatkowa] ..................................... 120

Art.  67. [Obalenie domniemania ojcostwa, zaprzeczenie ojcostwa] ............... 122

Art.  68. [Nazwisko dziecka] ........................................................................... 124

Art.  69. [Oświadczenie małżonków o nazwisku dziecka] ............................... 125

Art.  70. [Zmiana imienia dziecka] .................................................................. 127

Art.  71. [Przysposobienie blankietowe] .......................................................... 129

Art.  72. [Przysposobienie pełne] .................................................................... 130

Art.  73. [Przysposobienie – wzmianka dodatkowa] ........................................ 131

Art.  74. [Rozwiązanie przysposobienia] ......................................................... 133

Art.  75. [Przysposobienie niepełne] ................................................................ 134

Art.  76. [Obowiązki osób zamierzających zawrzeć małżeństwo] .................... 135

Art.  77. [Zagraniczny dokument stanu cywilnego] ......................................... 142

Art.  78. [Dokumenty potwierdzające ustanie, unieważnienie albo stwierdzenie nieistnienia małżeństwa] .............................................. 142

Art.  79. [Obowiązki cudzoziemca zamierzającego zawrzeć małżeństwo] ...... 143

Art.  80. [Obowiązki przebywających za granicą osób zamierzających zawrzeć małżeństwo] ....................................................................... 145

Art.  81. [Zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa] ....................................................................... 145

Art.  82. [Obowiązek przesłania dokumentów przez kierownika urzędu stanu cywilnego] ........................................................................................ 147

Art.  83. [Zawarcie małżeństwa poza granicami RP] ....................................... 149

Art.  84. [Złożenie oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński] ................ 152

Art.  85. [Uroczysta forma zawarcia małżeństwa; zawarcie małżeństwa poza urzędem stanu cywilnego] ................................................................ 152

Art.  86. [Termin sporządzenia aktu małżeństwa] ........................................... 156

Art.  87. [Sporządzenie aktu małżeństwa] ...................................................... 157

Art.  88. [Treść aktu małżeństwa] ................................................................... 161

Art.  89. [Odmowa przyjęcia oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński lub wydania zaświadczenia o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa] ....................................................................... 162

Art.  90. [Powrót do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa] ...... 165

Art.  91. [Duchowni upoważnieni do przyjmowania oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński] ....................................................................... 166

Art.  92. [Termin sporządzenia aktu zgonu] .................................................... 168

Art.  93. [Zgłoszenie zgonu] ............................................................................ 169

Art.  94. [Protokół zgłoszenia zgonu] ............................................................. 171

Art.  95. [Treść aktu zgonu] ............................................................................ 173

Rozdział 7. Szczególny tryb rejestracji stanu cywilnego ...................................... 176

Art.  96. [Urodzenie lub zgon na polskim statku] ............................................ 176

Art.  97. [Przekazanie protokołu potwierdzającego urodzenie lub zgon na polskim statku] ................................................................................. 179

Art.  98. [Zgon w związku z działaniami wojennymi] ...................................... 180

Art.  99. [Rejestracja zdarzenia, które nastąpiło poza granicami RP] ............... 181

Art.  100. [Protokół rejestracji urodzenia lub zgonu sporządzony przez konsula] ............................................................................................ 183

Art.  101. [Przekazanie protokołu przez konsula] .............................................. 184

Art.  102. [Odpis zupełny] ................................................................................. 185

Art.  103. [Odmowa rejestracji zdarzenia] ......................................................... 185

Art.  104. [Transkrypcja zagranicznego dokumentu stanu cywilnego] .............. 187

Art.  105. [Transkrypcja zagranicznego dokumentu stanu cywilnego] .............. 192

Art.  106. [Oświadczenie w sprawie nazwiska noszonego po zawarciu małżeństwa] ..................................................................................... 193

Art.  107. [Odmowa dokonania transkrypcji] .................................................... 195

Art.  108. [Wzmianka dodatkowa lub przypisek o orzeczeniu sądu państwa obcego] ............................................................................................ 196

Art.  109. [Odtworzenie treści zagranicznego dokumentu stanu cywilnego] .... 199

Art.  110. [Adnotacja o odtworzeniu treści zagranicznego dokumentu stanu cywilnego] ........................................................................................ 201

Art.  111. [Oświadczenie w sprawie nazwiska noszonego po zawarciu małżeństwa] ..................................................................................... 201

Art.  112. [Odmowa dokonania odtworzenia treści zagranicznego dokumentu stanu cywilnego] ............................................................................... 203

Art.  113. [Odpis zupełny] ................................................................................. 204

Rozdział 8. Zmiany w przepisach obowiązujących ............................................... 205

Art.  114–123. ....................................................................................................... 205

Rozdział 9. Przepisy przejściowe i końcowe .......................................................... 206

Art.  124. [Księgi stanu cywilnego] ................................................................... 206

Art.  124a. [Upoważnienie pracownika USC do przenoszenia aktów stanu cywilnego do rejestru stanu cywilnego] ............................................ 209

Art.  125. [Przeniesienie aktu stanu cywilnego do rejestru stanu cywilnego] .... 210

Art.  126. [Wzmianka dodatkowa o nadaniu imienia dziecku z urzędu] ........... 211

Art.  127. [Unieważnienie aktu stanu cywilnego] .............................................. 212

Art.  127a. [Unieważnienie aktu stanu cywilnego błędnie przeniesionego do rejestru stanu cywilnego] .................................................................. 213

Art.  127b. [Wydawanie odpisów aktów stanu cywilnego sporządzonych w księgach stanu cywilnego] ............................................................ 215

Art.  128. [Przekazanie ksiąg stanu cywilnego do archiwów] ............................ 215

Art.  129. [Przekazanie ksiąg stanu cywilnego do archiwów] ............................ 218

Art.  130. [Udostępnianie aktów stanu cywilnego przekazanych do archiwów] ......................................................................................... 219

Art.  130a. [Przeniesienie do rejestru stanu cywilnego aktów przekazanych do archiwów przed upływem ustawowych okresów] ............................. 221

Art.  131. [Przekazanie aktów stanu cywilnego do archiwów] .......................... 223

Art.  132. [Moc prawna dotychczasowych aktów stanu cywilnego] .................. 224

Art.  133. [Odtworzenie treści aktu stanu cywilnego] ....................................... 226

Art.  134. [Postępowania niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy] ............................................................................................. 230

Art.  135. [Zgłoszenie urodzenia dziecka przed dniem wejścia w życie ustawy] ............................................................................................. 232

Art.  136. [Zgłoszenie zgonu przed dniem wejścia w życie ustawy] .................. 233

Art.  137. [Skreślone akty stanu cywilnego] ...................................................... 233

Art.  138. [Zwrot dokumentów zgromadzonych w aktach zbiorowych rejestracji stanu cywilnego] ............................................................... 234

Art.  139. [Postępowania o wydanie postanowienia o udostępnieniu księgi stanu cywilnego] ............................................................................... 234

Art.  140. [Dotychczasowi kierownicy urzędów stanu cywilnego] ..................... 234

Art.  141. [Dotychczasowe okręgi rejestracji stanu cywilnego] .......................... 235

Art.  142. [Postępowania w sprawie zmiany imienia i nazwiska niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy] ................................................ 235

Art.  143. [Odznaka kierownika urzędu stanu cywilnego] ................................. 236

Art.  144. [Karta urodzenia i karta zgonu w okresie przejściowym] .................. 236

Art.  145. [Postępowania w sprawach stanu cywilnego w okresie przejściowym] ................................................................................... 239

Art.  146. [Analiza wpływu ustawy na funkcjonowanie urzędów stanu cywilnego] ........................................................................................ 241

Art.  147. [Utrzymanie w mocy aktów wykonawczych] ..................................... 242

Art.  148. [Przepis derogacyjny] ........................................................................ 242

Art.  149. [Wejście w życie ustawy] ................................................................... 242

Bibliografia  ............................................................................................................. 245