Mediacja w rozwiązywaniu indywidualnych sporów pracowniczych / Katarzyna Antolak-Szymański

Opracowanie stanowi całościową analizę problematyki rozwiązań prawnych oraz funkcjonowania mediacji w indywidualnych sporach pracowniczych w Polsce. Celem tej publikacji jest zbadanie modelu dopuszczalności mediacji w tego rodzaju sporach, z uwzględnieniem ich specy ki oraz form rozwiązywania.

Autorka rozpatruje podstawy prawne funkcjonowania mediacji w zakresie prawa krajowego jak również regulacje unijne i międzynarodowe w zakresie możliwości stosowania mediacji w sporach pracowniczych.

W książce autorka odniosła się między innymi do następujących zagadnień:

• w jakim zakresie specyfika sporów pracowniczych wpływa na kształt polskiego modelu mediacji,
• czy mediacja analizowanych sporów wpisuje się w system ugodowego likwidowania sporów pracowniczych,
• czy postępowanie mediacyjne powinno uwzględniać ochronę pracownika jako uczestnika tej formy rozwiązywania sporów,
• jaki wpływ na wyodrębnienie modelu mediacji pracowniczych mają wiążące Polskę umowy międzynarodowe i przepisy prawa unijnego.

Książka przeznaczona jest dla szerokiego kręgu odbiorców, w tym nie tylko przedstawicieli nauki, lecz także praktyków: mediatorów i osób zajmujących się alternatywnymi metodami rozwiązywania sporów, sędziów, pełnomocników procesowych, specjalistów do spraw zarządzania zasobami ludzkimi.

Wykaz skrótów | str. 11

Wstęp | str. 13

Rozdział 1

Spór indywidualny jako rodzaj sporów pracy | str. 31

1.1. Konflikt i spór w miejscu pracy | str. 31

1.2. Specyfika/właściwości sporów w pracy | str. 34

1.3. Podział sporów pracy | str. 38

1.4. Indywidualne spory pracy | str. 41

1.5. Spór indywidualny a spór zbiorowy | str. 46

Rozdział 2

Sposoby likwidowania indywidualnych sporów pracowniczych | str. 51

2.1. Pojęcie: likwidowanie sporów pracy | str. 51

2.2. Modele likwidowania sporów indywidualnych | str. 55

2.3. Sądowy model likwidowania sporów | str. 59

2.4. Pozasądowy model likwidowania sporów pracowniczych | str. 65

2.5. Zasada polubownego załatwiania sporów w prawie pracy | str. 72

2.6. Funkcja ochronna prawa pracy w kontekście likwidowania sporów | str. 76

2.7. Sądowy a pozasądowy model ochrony prawnej w indywidualnych sporach pracy | str. 81

Rozdział 3

Mediacja w indywidualnych sporach pracy jako alternatywny sposób rozwiązywania sporów (ADR) | str. 87

3.1. Zarys genezy ADR | str. 89

3.2. Definiowanie systemu ADR | str. 95

3.3. Rodzaje form ADR | str. 104

3.4. Pojęcie mediacji | str. 110

3.5. Zasady mediacji | str. 113

3.6. Style (metody) prowadzenia mediacji | str. 129

3.7. Pojęcia „koncyliacja” i „mediacja” | str. 136

Rozdział 4

Mediacja w sporach pracowniczych na gruncie międzynarodowego prawa publicznego i prawa europejskiego | str. 141

4.1. Normy Międzynarodowej Organizacji Pracy | str. 141

4.2. Standardy prawa europejskiego dotyczące mediacji w sporach pracowniczych | str. 154

Rozdział 5

Model dopuszczalności mediacji pracowniczych w USA | str. 173

5.1. Rozwój historyczny | str. 173

5.1.1. „Wielodrzwiowy sąd” i geneza indywidualnych praw pracowniczych | str. 174

5.1.2. Dziedzictwo Federalnej Służby Mediacji i Koncyliacji (FMCS) w zakresie mediacji | str. 176

5.2. Rodzaje modeli mediacji w sporach pracowniczych | str. 182

5.2.1. Mediacja w indywidualnych sporach pracowniczych – na podstawie umowy stron | str. 183

5.2.1.1. Dobrowolność lub obowiązek mediacji umownych i kwestie związane z nierównowagą sił | str. 183

5.2.2. Programy mediacji sądowej lub administracyjnej w sprawach dotyczących zatrudnienia | str. 196

5.2.2.1. Obowiązkowa mediacja | str. 207

5.2.2.2. Nierównowaga sił | str. 211

5.2.2.3. Metody mediacji a rozwiązywanie sporów pracowniczych | str. 215

5.2.3. Wewnętrzne programy mediacji organizowane przez pracodawców | str. 219

5.2.3.1. Obowiązkowe a dobrowolne mediacje | str. 230

5.2.3.2. Neutralizowanie nierównowagi sił (reprezentacja, osoba mediatora, poufność) | str. 234

5.2.3.3. Rodzaje rozpatrywanych sporów w miejscu pracy a metody mediacji | str. 254

Rozdział 6

Model mediacji sporów pracowniczych w Polsce | str. 259

6.1. Mediacje w sporach zbiorowych (wpływ obligatoryjnych mediacji zbiorowych na rozwój mediacji w sporach indywidualnych) | str. 259

6.1.1. Geneza | str. 259

6.1.2. Obligatoryjny charakter mediacji w sporach zbiorowych | str. 264

6.1.3. Mediator w sporach zbiorowych (kwalifikacje, wybór, odmowa i odwołanie, umowa z mediatorem, rola i zadania) | str. 268

6.1.3.1. Kwalifikacje | str. 268

6.1.3.2. Wybór mediatora | str. 272

6.1.3.3. Odmowa prowadzenia mediacji i odwołanie mediatora | str. 276

6.1.3.4. Umowa z mediatorem | str. 279

6.1.3.5. Wynagrodzenie mediatora | str. 282

6.1.3.6. Rola i zadania mediatora | str. 286

6.1.4. Zakończenie mediacji sporu zbiorowego | str. 291

6.1.5. Ocena zastosowania obligatoryjnej mediacji w sporach zbiorowych | str. 296

6.2. Dopuszczalność mediacji w indywidualnych sporach pracowniczych | str. 306

6.2.1. Wprowadzenie przepisów dotyczących mediacji cywilnych, w tym pracowniczych | str. 306

6.2.2. Zastosowanie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego do mediacji w sporach pracowniczych | str. 312

6.2.3. Podstawowe zasady mediacji a spory pracownicze (dobrowolność, bezstronność i neutralność, poufność) | str. 314

6.2.3.1. Dobrowolność | str. 314

6.2.3.2. Poufność mediacji pracowniczej | str. 325

6.2.3.3. Bezstronność i neutralność mediatora | str. 333

6.2.4. Inne cechy mediacji pracowniczej (elastyczność, szybkość, niskie koszty) | str. 341

6.2.5. Rodzaje modeli mediacji w sporach pracowniczych | str. 354

6.2.5.1. Mediacja umowna | str. 355

6.2.5.1.1. Klauzule mediacyjne w umowie o pracę | str. 362

6.2.5.1.2. Model mediacji obligatoryjnej w postaci obowiązkowych klauzul mediacyjnych w umowach o pracę  | str. 373

6.2.5.2. Mediacja sądowa | str. 384

6.2.5.3. Mediacje wewnątrzorganizacyjne | str. 392

6.2.5.3.1. Mediacja jako element polityk antymobbingowych i antydyskryminacyjnych | str. 397

6.2.5.3.2. Ocena zastosowania mediacji wewnątrzorganizacyjnych | str. 403

6.2.6. Model organizacji mediacji na gruncie obowiązujących regulacji | str. 414

6.2.6.1. Mediator – kwalifikacje i wybór | str. 414

6.2.6.2. Kształt przebiegu mediacji | str. 425

6.2.6.3. Dopuszczalne metody mediacji | str. 439

6.2.6.4. Organizacja zakończenia mediacji | str. 444

6.2.7. Mediacja a bieg przedawnienia roszczeń | str. 448

6.2.8. Ugoda mediacyjna w sporach pracowniczych | str. 453

6.2.8.1. Charakter prawny ugody mediacyjnej | str. 453

6.2.8.2. Kontrola sądowa ugody mediacyjnej – zatwierdzenie ugody przez sąd | str. 456

6.2.8.3. Słuszny interes pracownika a swoboda kontraktowania w mediacji | str. 468

Wnioski końcowe | str. 483

Bibliografia | str. 511

Wykaz orzecznictwa | str. 533

Wykaz aktów prawnych | str. 537