Kodeks postępowania cywilnego / Opracowanie zbiorowe

Uwaga! Uwzględnia zmiany wchodzące w życie 1 lipca 2023 roku!

W najnowszym 12. wydaniu książki uwzględniono zmiany wynikające m.in. z ustaw:

– z 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 289 ze zm.),

– z 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Dz.U. poz. 803),

– z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 535),

– z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 614),

– z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 852).

Najważniejsze zmiany dotyczą:

• przepisów dotyczących egzekucji i licytacji,
• postępowania w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów,
• doręczeń, w tym doręczeń komorniczych,
• nowego postępowania odrębnego w sprawach konsumenckich,
• postępowania w sprawach z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej,
• dostosowania przepisów polskich do rozporządzenia nr 2019/1111,
• przepisów dotyczących egzekucji wyroków nakazujących publikację przeprosin.

W publikacji zamieszczono skorowidz przedmiotowy ułatwiający odnalezienie poszczególnych instytucji, a zaakcentowane tłem tytuły przed artykułami Kodeksu postępowania cywilnego objaśniają ich sens.

Książka jest przeznaczona dla osób, którym niezbędna jest znajomość przepisów z zakresu postępowania cywilnego, a także studentów.

OSTATNIE ZMIANY:

1 stycznia 2023 r. – ustawa z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1855 ze zm.)

1 stycznia 2023 r. – ustawa z 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2180 ze zm.)

1 lutego 2023 r. – ustawa z 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2140 ze zm.)

17 marca 2023 r. – ustawa z 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 403)

15 kwietnia 2023 r., 1 lipca 2023 r., 1 października 2023 r. – ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 614)

19 kwietnia 2023 r. – wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 kwietnia 2023 r., P 5/19 (Dz.U. poz. 739)

12 maja 2023 r. – ustawa z 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Dz.U. poz. 803)

20 maja 2023 r. – ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 852)

22 maja 2023 r. – ustawa z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. poz. 326)

22 czerwca 2023 r. – ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 535)

15 sierpnia 2023 r. – ustawa z 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 289 ze zm.)

1 października 2023 r. – ustawa z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2600 ze zm.)

25 marca 2024 r. – ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 556)

18 kwietnia 2026 r. – ustawa z 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1634 ze zm.)

z dniem wdrożenia rozwiązań technicznych – ustawa z 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 285)

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego ..........................................................................................................19

TYTUŁ WSTĘPNY. PRZEPISY OGÓLNE ................................................. 21

CZĘŚĆ PIERWSZA. POSTĘPOWANIE ROZPOZNAWCZE ................. 25

KSIĘGA PIERWSZA. PROCES ............................................................... 25

TYTUŁ I. SĄD ...................................................................................... 25

DZIAŁ I. Właściwość sądu ............................................................ 25

Rozdział 1. Właściwość rzeczowa ........................................... 25

Oddział 1. Podstawy właściwości ..................................... 25

Oddział 2. Wartość przedmiotu sporu ............................ 27

Rozdział 2. Właściwość miejscowa ........................................ 29

Oddział 1. Właściwość ogólna .......................................... 29

Oddział 2. Właściwość przemienna ................................. 30

Oddział 3. Właściwość wyłączna ...................................... 32

Oddział 4. Przepisy szczególne ......................................... 33

DZIAŁ II. Skład sądu ..................................................................... 35

DZIAŁ III. Wyłączenie sędziego .................................................. 36

TYTUŁ II. PROKURATOR ................................................................ 40

TYTUŁ III. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE ............................ 41

TYTUŁ IIIA. PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY ...................... 43

TYTUŁ IIIB. POWIATOWY (MIEJSKI) RZECZNIK KONSUMENTÓW ........................................................................43

TYTUŁ IIIC. PODMIOTY UPRAWNIONE DO UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU NA PODSTAWIE ODRĘBNYCH PRZEPISÓW ...................................................................................44

TYTUŁ IV. STRONY .......................................................................... 44

DZIAŁ I. Zdolność sądowa i procesowa ..................................... 44

DZIAŁ II. Współuczestnictwo w sporze ..................................... 47

DZIAŁ III. Interwencja główna i uboczna .................................. 48

DZIAŁ IV. Przypozwanie .............................................................. 50

DZIAŁ V. Pełnomocnicy procesowi ............................................ 51

TYTUŁ V. KOSZTY PROCESU ........................................................ 56

DZIAŁ I. Zwrot kosztów procesu ................................................ 56

DZIAŁ II. Pomoc prawna z urzędu ............................................. 62

TYTUŁ VI. POSTĘPOWANIE .......................................................... 70

DZIAŁ I. Przepisy ogólne o czynnościach procesowych .......... 70

Rozdział 1. Pisma procesowe .................................................. 70

Rozdział 2. Doręczenia ............................................................. 79

Rozdział 3. Posiedzenia sądowe .............................................. 91

Rozdział 4. Terminy ................................................................. 99

Rozdział 5. Uchybienie i przywrócenie terminu .................. 100

Rozdział 6. Zawieszenie postępowania .................................. 101

DZIAŁ II. Postępowanie przed sądami pierwszej instancji ...... 107

Rozdział 1. Mediacja i postępowanie pojednawcze ............. 107

Oddział 1. Mediacja ............................................................ 107

Oddział 2. Postępowanie pojednawcze ............................ 114

Rozdział 2. Pozew ..................................................................... 115

Rozdział 2a. Organizacja postępowania ................................ 123

Rozdział 3. Rozprawa ............................................................... 135

DZIAŁ III. Dowody ....................................................................... 142

Rozdział 1. Przedmiot i ocena dowodów .............................. 142

Rozdział 2. Postępowanie dowodowe .................................... 143

Oddział 1. Przepisy ogólne ................................................ 143

Oddział 2. Dokumenty ....................................................... 146

Oddział 3. Zeznania świadków ......................................... 150

Oddział 4. Opinia biegłych ................................................ 155

Oddział 5. Oględziny .......................................................... 159

Oddział 6. Przesłuchanie stron ......................................... 160

Oddział 7. Inne środki dowodowe ................................... 161

Rozdział 3. Zabezpieczenie dowodów ................................... 162

DZIAŁ IV. Orzeczenia ................................................................... 164

Rozdział 1. Wyroki ................................................................... 164

Oddział 1. Wydanie wyroku .............................................. 164

Oddział 2. Natychmiastowa wykonalność wyroków ...... 170

Oddział 3. Wyroki zaoczne ............................................... 172

Oddział 4. Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia wyroków .........................................................................175

Rozdział 1a. Nakazy zapłaty .................................................... 176

Rozdział 2. Postanowienia sądu .............................................. 177

Rozdział 3. Prawomocność orzeczeń ..................................... 180

DZIAŁ V. Środki odwoławcze ...................................................... 182

Rozdział 1. Apelacja ................................................................. 182

Rozdział 11. (uchylony) ............................................................ 192

Rozdział 2. Zażalenie ................................................................ 192

DZIAŁ Va. Skarga kasacyjna ........................................................ 200

DZIAŁ Vb. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego ........ 207

DZIAŁ VI. Wznowienie postępowania ....................................... 208

DZIAŁ VII. (uchylony) .................................................................. 213

DZIAŁ VIII. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia ......................................................213

TYTUŁ VII. POSTĘPOWANIA ODRĘBNE ................................... 218

DZIAŁ I. Postępowanie w sprawach małżeńskich .................... 218

Rozdział 1. Przepisy ogólne ..................................................... 218

Rozdział 2. Sprawy o rozwód i o separację ............................ 220

Rozdział 3. Inne sprawy ........................................................... 223

DZIAŁ II. Postępowanie w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi .................................................................225

DZIAŁ IIa. Postępowanie w sprawach gospodarczych ............. 228

DZIAŁ IIb. Postępowanie z udziałem konsumentów ................ 234

DZIAŁ III. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych .......................................................235

Rozdział 1. Przepisy ogólne ..................................................... 235

Rozdział 2. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy .....................................................................................242

Rozdział 3. Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ..........................................................................244

DZIAŁ IV. Postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania ..................................................................................250

DZIAŁ IVa. Postępowanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów oraz w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową .......250

Rozdział 1. (uchylony) ............................................................. 250

Rozdział 2. (uchylony) ............................................................. 250

DZIAŁ IVb. (uchylony) ................................................................. 257

DZIAŁ IVc. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji energetyki ...................................................................................258

DZIAŁ IVd. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty ..........................................................261

DZIAŁ IVe. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji transportu kolejowego .............................................................264

DZIAŁ IVf. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji rynku wodno-kanalizacyjnego ...........................................................266

DZIAŁ IVg. Postępowanie w sprawach własności intelektualnej .............................................................................269

Rozdział 1. Przepisy ogólne ..................................................... 269

Rozdział 2. Zabezpieczenie środka dowodowego ................ 271

Rozdział 3. Wyjawienie lub wydanie środka dowodowego ........................................................................274

Rozdział 4. Wezwanie do udzielenia informacji .................. 276

Rozdział 5. Powództwa szczególne ........................................ 280

DZIAŁ V. Postępowanie nakazowe i upominawcze ................. 283

Rozdział 1. Przepisy ogólne ..................................................... 283

Rozdział 2. Postępowanie nakazowe ...................................... 285

Rozdział 3. Postępowanie upominawcze ............................... 288

DZIAŁ VI. Postępowanie uproszczone ....................................... 288

DZIAŁ VII. Europejskie postępowania w sprawach transgranicznych .......................................................................293

Rozdział 1. Europejskie postępowanie nakazowe ................ 293

Rozdział 2. Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń ................................................................................295

DZIAŁ VIII. Postępowania elektroniczne .................................. 297

Rozdział 1. Elektroniczne postępowanie upominawcze ...... 297

KSIĘGA DRUGA. POSTĘPOWANIE NIEPROCESOWE ................. 300

TYTUŁ I. PRZEPISY OGÓLNE ........................................................ 300

TYTUŁ II. PRZEPISY DLA POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW SPRAW ............................................................................................309

DZIAŁ I. Sprawy z zakresu prawa osobowego ........................... 309

Rozdział 1. Uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu ....... 309

Oddział 1. Postępowanie o uznanie za zmarłego ........... 309

Oddział 2. Postępowanie o stwierdzenie zgonu ............. 312

Oddział 3. Uchylenie postanowień orzekających uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu ..........................313

Rozdział 2. Ubezwłasnowolnienie .......................................... 314

Oddział 1. Przepisy ogólne ................................................ 314

Oddział 2. Doradca tymczasowy ...................................... 315

Oddział 3. Postępowanie ................................................... 316

DZIAŁ Ia. Sprawy o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia ....................................................................................320

DZIAŁ Ia. Sprawy o zobowiązanie osoby stosującej przemoc domową do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia .....................320

DZIAŁ Ia. Sprawy z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej .....................................................................................320

DZIAŁ II. Sprawy z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli .....................................................................................330

Rozdział 1. Sprawy małżeńskie ............................................... 330

Rozdział 2. Inne sprawy rodzinne oraz sprawy opiekuńcze ...........................................................................333

Oddział 1. Przepisy ogólne ................................................ 333

Oddział 2. Sprawy z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi ......................................................339

Oddział 3. Sprawy o przysposobienie .............................. 345

Oddział 4. Sprawy z zakresu opieki .................................. 349

Oddział 5. Sprawy o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką ................351

Oddział 6. Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem ....................................................................357

Rozdział 3. Sprawy z zakresu kurateli .................................... 359

DZIAŁ III. Sprawy z zakresu prawa rzeczowego ....................... 362

Rozdział 1. Przepisy ogólne ..................................................... 362

Rozdział 2. Stwierdzenie zasiedzenia ..................................... 363

Rozdział 2a. Przepadek rzeczy ................................................ 364

Oddział 1. Przepadek rzeczy na podstawie prawa celnego ............................................................................364

Oddział 2. Przepadek pojazdów ........................................ 365

Rozdział 3. Zarząd związany ze współwłasnością i użytkowaniem ...................................................................365

Rozdział 4. Zniesienie współwłasności .................................. 366

Rozdział 5. Ustanowienie drogi koniecznej i służebności przesyłu ................................................................................369

Rozdział 6. Postępowanie wieczystoksięgowe ...................... 370

DZIAŁ IV. Sprawy z zakresu prawa spadkowego ...................... 376

Rozdział 1. Zabezpieczenie spadku, wykaz inwentarza i spis inwentarza ............................................................................376

Rozdział 2. Przyjęcie lub odrzucenie spadku ........................ 384

Rozdział 3. Ogłoszenie testamentu ........................................ 385

Rozdział 4. Wyjawienie przedmiotów spadkowych ............ 387

Rozdział 5. Przesłuchanie świadków testamentu ustnego ..... 389

Rozdział 6. Sprawy dotyczące wykonawcy testamentu ....... 389

Rozdział 6a. Sprawy dotyczące zarządu sukcesyjnego ........ 390

Rozdział 7. Zarząd spadku nieobjętego ................................. 391

Rozdział 8. Stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego ..................................................................392

Rozdział 9. Dział spadku .......................................................... 396

Rozdział 10. Inne sprawy spadkowe ...................................... 398

DZIAŁ IVa. Sprawy z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego .............................................................................399

DZIAŁ IVb. Sprawy z zakresu prawa pracy ............................... 401

DZIAŁ V. Sprawy depozytowe ..................................................... 402

Rozdział 1. Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego ..............................................................................402

Rozdział 2. Zwrot depozytu sądowego składającemu i wydanie depozytu sądowego uprawnionemu ...............406

Rozdział 3. Postępowanie w sprawach o stwierdzenie likwidacji niepodjętego depozytu .....................................407

DZIAŁ VI. Postępowanie rejestrowe ........................................... 408

KSIĘGA TRZECIA. (uchylona) ............................................................... 413

KSIĘGA CZWARTA. POSTĘPOWANIE W RAZIE ZAGINIĘCIA LUB ZNISZCZENIA AKT ..................................................................413

CZĘŚĆ DRUGA. POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE .................... 416

TYTUŁ I. PRZEPISY OGÓLNE ........................................................ 417

TYTUŁ II. ZABEZPIECZENIE ROSZCZEŃ PIENIĘŻNYCH ...... 425

TYTUŁ III. INNE WYPADKI ZABEZPIECZENIA ....................... 432

CZĘŚĆ TRZECIA. POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE .......................... 441

TYTUŁ I. PRZEPISY OGÓLNE ........................................................ 441

DZIAŁ I. Organy egzekucyjne, ich właściwość i postępowanie w ogólności ................................................................................441

DZIAŁ II. Tytuły egzekucyjne i klauzula wykonalności ........... 460

DZIAŁ IIa. Zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego ...........................................................................473

DZIAŁ IIb. Stwierdzenie wykonalności europejskiego nakazu zapłaty ........................................................................................475

DZIAŁ IIc. Zaświadczenie dotyczące orzeczenia wydanego w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń ......................................................................................475

DZIAŁ IId. Zaświadczenia dotyczące orzeczeń, ugód i innych tytułów egzekucyjnych w sprawach cywilnych i handlowych .............................................................................476

DZIAŁ IIda. Zaświadczenia dotyczące orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej ............................................477

DZIAŁ IIe. Wyciągi z orzeczeń, ugód i innych tytułów egzekucyjnych w sprawach alimentacyjnych ........................478

DZIAŁ IIf. Zaświadczenia dotyczące orzeczeń obejmujących środki ochrony w sprawach cywilnych ..................................479

DZIAŁ III. Wszczęcie egzekucji i dalsze czynności egzekucyjne ................................................................................480

DZIAŁ IV. Zawieszenie i umorzenie postępowania .................. 496

DZIAŁ V. Ograniczenia egzekucji ............................................... 503

DZIAŁ VI. Powództwa przeciwegzekucyjne .............................. 515

TYTUŁ II. EGZEKUCJA ŚWIADCZEŃ PIENIĘŻNYCH ............ 517

DZIAŁ I. Egzekucja z ruchomości ............................................... 517

Rozdział 1. Zajęcie .................................................................... 517

Rozdział 2. Sprzedaż ................................................................. 524

Rozdział 3. Sprzedaż w drodze licytacji elektronicznej ....... 531

DZIAŁ II. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę ........................ 539

DZIAŁ III. Egzekucja z rachunków bankowych ........................ 543

DZIAŁ IV. Egzekucja z innych wierzytelności ........................... 550

DZIAŁ IVa. Egzekucja z innych praw majątkowych ................ 558

DZIAŁ V. Wyjawienie majątku .................................................... 566

DZIAŁ VI. Egzekucja z nieruchomości ....................................... 569

Rozdział 1. Przepisy wstępne .................................................. 569

Rozdział 2. Zajęcie .................................................................... 570

Rozdział 3. Opis i oszacowanie ............................................... 578

Rozdział 4. Obwieszczenie o licytacji ..................................... 583

Rozdział 5. Warunki licytacyjne ............................................. 588

Rozdział 6. Licytacja ................................................................. 590

Rozdział 6a. Sprzedaż nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej ......................................................................594

Rozdział 7. Przybicie ................................................................ 599

Rozdział 8. Przysądzenie własności ........................................ 601

Rozdział 9. Egzekucja z ułamkowej części nieruchomości oraz użytkowania wieczystego ..........................................604

DZIAŁ VIa. Uproszczona egzekucja z nieruchomości ............. 606

DZIAŁ VII. Egzekucja ze statków morskich .............................. 609

DZIAŁ VIII. Podział sumy uzyskanej z egzekucji ..................... 612

Rozdział 1. Przepisy ogólne ..................................................... 612

Rozdział 2. Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z wynagrodzenia za pracę ..................................................619

Rozdział 3. Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych ........................................................................621

Rozdział 4. Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości ..................................................................622

TYTUŁ III. PRZEPISY SZCZEGÓLNE O EGZEKUCJI ................ 624

DZIAŁ I. Egzekucja świadczeń niepieniężnych ......................... 624

DZIAŁ II. Przepisy szczególne o egzekucji z udziałem Skarbu Państwa oraz przedsiębiorców ................................................634

Rozdział 1. Przepisy ogólne ..................................................... 634

Rozdział 2. Egzekucja przez zarząd przymusowy ................ 636

Rozdział 3. Egzekucja przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego ........................................................641

DZIAŁ III. Egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej ....................645

DZIAŁ IV. (uchylony) ................................................................... 646

DZIAŁ V. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych ..................... 646

DZIAŁ VI. (uchylony) ................................................................... 649

CZĘŚĆ CZWARTA. PRZEPISY Z ZAKRESU MIĘDZYNARODOWEGO POSTĘPOWANIA CYWILNEGO ..........................................................649

KSIĘGA PIERWSZA. JURYSDYKCJA KRAJOWA ............................. 650

TYTUŁ I. PRZEPISY OGÓLNE ........................................................ 650

TYTUŁ III. JURYSDYKCJA KRAJOWA W PROCESIE ............... 651

TYTUŁ IV. JURYSDYKCJA KRAJOWA W POSTĘPOWANIU NIEPROCESOWYM .....................................................................657

TYTUŁ IVA. JURYSDYKCJA KRAJOWA W POSTĘPOWANIU ZABEZPIECZAJĄCYM I EGZEKUCYJNYM ...........................663