Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz / Jacek Giezek, Dagmara Gruszecka, Tomasz Razowski, Konrad Lipiński, Grzegorz Łabuda, Anna Muszyńska

Prezentowana publikacja stanowi kontynuację komentarza do części ogólnej Kodeksu karnego (Warszawa 2021). Zawiera obszerną analizę przestępstw stypizowanych w przepisach części szczególnej Kodeksu z uwzględnieniem bogatego dorobku doktryny i judykatury w tym zakresie.

Autorzy analizują poszerzoną wykładnię znamion poszczególnych typów czynów zabronionych, odnosząc się do problemów praktycznych, będących przedmiotem orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego.

 W książce szczegółowo omówiono dokonane w ostatnich latach zmiany Kodeksu karnego, w tym dotyczące przestępstw przeciwko:

• życiu i zdrowiu oraz wolności, wynikające z ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw;

• bezpieczeństwu powszechnemu, zwłaszcza nowych czynów wiążących się ze zwalczaniem terroryzmu, z uwzględnieniem najnowszej nowelizacji z 20.04.2021 r.;

• środowisku;

• rodzinie i opiece, w tym nowych typów czynów związanych z nielegalną adopcją;

• przeciwko ochronie informacji;

• obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym, z uwzględnieniem zmian w zakresie regulacji poświęconej „praniu brudnych pieniędzy” i nowego przestępstwa zmiany wskazań drogomierza, a także rozszerzenia kryminalizacji wyzysku.

Przedstawiając poszczególne regulacje, autorzy zajmują stanowisko odnośnie do kwestii budzących wątpliwości w praktyce wymiaru sprawiedliwości. Poddają również analizie nie zawsze jednolite orzecznictwo, które wpływa na interpretację obowiązujących regulacji, np. w zakresie przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu.

 Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla praktyków wymiaru sprawiedliwości – sędziów, prokuratorów, adwokatów, jak również innych uczestników szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości. Komentarz będzie również przydatny aplikantom, a także teoretykom prawa.

Wykaz skrótów .......................................................................................................... 15
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (część szczególna) ..................... 21
Rozdział XVI. Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne ........... 25
Art. 117. [Wojna napastnicza] ...................................................................... 27
Art. 118. [Ludobójstwo] ............................................................................... 33
Art. 118a. [Zbrodnie przeciwko ludzkości] ...................................................... 40
Art. 119. [Dyskryminacja] ............................................................................. 49
Art. 120. [Stosowanie środków masowej zagłady] ....................................... 54
Art. 121. [Wytwarzanie, gromadzenie lub obrót zakazanymi środkami] ....... 59
Art. 122. [Niedopuszczalne sposoby lub środki walki] .................................. 65
Art. 123. [Zamach na życie lub zdrowie jeńców wojennych lub ludności cywilnej] ............................... 70
Art. 124. [Inne przestępne naruszenie prawa międzynarodowego] .............. 75
Art. 125. [Zamach na mienie lub dobra kultury] ........................................... 80
Art. 126. [Bezprawne używanie znaków] ...................................................... 85
Art. 126a. [Publiczne nawoływanie do popełnienia przestępstw z rozdziału XVI lub ich publiczne pochwalanie] ....... 89
Art. 126b. [Dopuszczenie do popełnienia przestępstw z rozdziału XVI] .......... 92
Art. 126c. [Przygotowania do przestępstw przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstw wojennych] .......... 97
Literatura ..................................................................................................................... 99
Rozdział XVII. Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej ................................................ 103
Art. 127. [Zamach stanu] ............................................................................ 104
Art. 128. [Zamach na konstytucyjny organ RP] ........................................... 111
Art. 129. [Zdrada dyplomatyczna] .............................................................. 117
Art. 130. [Szpiegostwo] .............................................................................. 121
Art. 131. [Czynny żal] ................................................................................. 128
Art. 132. [Dezinformacja wywiadowcza] .................................................... 132
Art. 132a. (utracił moc) ................................................................................ 137
Art. 133. [Znieważenie Narodu lub Państwa Polskiego] .............................. 137
Art. 134. [Zamach na życie Prezydenta RP] ................................................. 140
Art. 135. [Czynna napaść lub znieważenie Prezydenta RP] ......................... 143
Art. 136. [Czynna napaść lub znieważenie przedstawiciela obcego państwa] .................................. 148
Art. 137. [Publiczne znieważenie znaku lub symbolu państwowego] ......... 154
Art. 138. [Zasada wzajemności] .................................................................. 159
Art. 139. [Przepadek przedmiotów] ............................................................ 161
Literatura ................................................................................................................... 162
Rozdział XVIII. Przestępstwa przeciwko obronności ...................................................................... 164
Art. 140. [Zamach na jednostkę Sił Zbrojnych RP] ....................................... 166
Art. 141. [Podjęcie służby w obcym wojsku] ............................................... 174
Art. 142. [Zaciąg do wojska obcego] .......................................................... 181
Art. 143. [Samouszkodzenie i inne podstępne zabiegi w celu zwolnienia od służby wojskowej] .............. 185
Art. 144. [Uchylanie się od odbywania służby wojskowej] .......................... 194
Art. 145. [Uchylanie się od pełnienia służby zastępczej] ............................. 200
Art. 146. [Dobrowolny powrót] .................................................................. 204
Art. 147. [Niezdolność do pełnienia służby] ................................................ 206
Literatura ................................................................................................................... 207
Rozdział XIX. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu ................................................................ 210
Art. 148. [Zabójstwo] .................................................................................. 211
Art. 149. [Zabójstwo noworodka] ............................................................... 239
Art. 150. [Zabójstwo eutanatyczne] ............................................................ 245
Art. 151. [Doprowadzenie do samobójstwa] .............................................. 251
Art. 152. [Aborcja za zgodą kobiety] .......................................................... 256
Art. 153. [Wymuszona aborcja] .................................................................. 262
Art. 154. [Śmierć kobiety jako następstwo aborcji] ..................................... 265
Art. 155. [Nieumyślne spowodowanie śmierci] ........................................... 266
Art. 156. [Ciężki uszczerbek na zdrowiu] .................................................... 271
Art. 157. [Średni i lekki uszczerbek na zdrowiu] ......................................... 282
Art. 157a. [Uszczerbek na zdrowiu dziecka poczętego] ................................ 286
Art. 158. [Bójka i pobicie] ........................................................................... 289
Art. 159. [Użycie w bójce i pobiciu niebezpiecznego narzędzia] ................. 296
Art. 160. [Narażenie człowieka na niebezpieczeństwo] .............................. 300
Art. 161. [Narażenie człowieka na zarażenie] ............................................. 310
Art. 162. [Nieudzielenie pomocy] ............................................................... 314
Literatura ................................................................................................................... 320
Rozdział XX. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu ................................... 325
Art. 163. [Sprowadzenie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego] ........... 327
Art. 164. [Sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa zdarzenia] ... 343
Art. 165. [Sprowadzenie stanów powszechnie niebezpiecznych dla życia lub zdrowia] ................ 347
Art. 165a. [Finansowanie przestępstwa o charakterze terrorystycznym] ....... 360
Art. 166. [Zawładnięcie statkiem wodnym lub powietrznym] ..................... 369
Art. 167. [Umieszczenie na statku niebezpiecznego urządzenia lub substancji] ...................... 374
Art. 168. [Karalność przygotowania] .......................................................... 377
Art. 169. [Czynny żal] ................................................................................. 379
Art. 170. [Rozbójnictwo morskie] ............................................................... 382
Art. 171. [Wytwarzanie lub obrót substancjami niebezpiecznymi] ............. 385
Art. 172. [Przeszkadzanie akcji ratowniczej] ............................................... 392
Literatura ................................................................................................................... 395
Rozdział XXI. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji ..................................... 402
Art. 173. [Katastrofa w komunikacji] .......................................................... 403
Art. 174. [Sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy] ............................. 411
Art. 175. [Przygotowanie do spowodowania katastrofy] ............................ 415
Art. 176. [Czynny żal przy sprowadzeniu katastrofy] .................................. 417
Art. 177. [Spowodowanie wypadku w komunikacji] ................................... 419
Art. 178. [Zaostrzenie karalności wobec sprawcy katastrofy lub wypadku] ........................... 433
Art. 178a. [Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego] ................... 444
Art. 178b. [Niedostosowanie się do polecenia zatrzymania pojazdu mechanicznego] ......................... 451
Art. 179. [Dopuszczenie do ruchu niebezpiecznego pojazdu] ..................... 454
Art. 180. [Zapewnienie bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych] . 464
Art. 180a. [Prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień] .......................... 468
Literatura ................................................................................................................... 470
Rozdział XXII. Przestępstwa przeciwko środowisku ...................................................................... 475
Art. 181. [Powodowanie zniszczeń w przyrodzie] ....................................... 478
Art. 182. [Zanieczyszczenie środowiska w znacznych rozmiarach] .............. 487
Art. 183. [Nieodpowiednie postępowanie z odpadami] ............................. 496
Art. 184. [Nieodpowiednie postępowanie z materiałem promieniotwórczym] .................................. 505
Art. 185. [Kwalifikowane typy przestępstw] ............................................... 510
Art. 186. [Brak dbałości o urządzenia ochronne] ........................................ 513
Art. 187. [Niszczenie lub uszkadzanie chronionych terenów lub obiektów] 518
Art. 188. [Działalność zagrażająca środowisku] .......................................... 522
Literatura ................................................................................................................... 525
Rozdział XXIII. Przestępstwa przeciwko wolności .......................................................................... 528
Art. 189. [Bezprawne pozbawienie wolności] ............................................. 530
Art. 189a. [Handel ludźmi] ........................................................................... 537
Art. 190. [Groźba karalna] .......................................................................... 545
Art. 190a. [Uporczywe nękanie. Kradzież tożsamości] .................................. 551
Art. 191. [Zmuszanie do określonego zachowania. Utrudnianie korzystania z lokalu mieszkalnego] ............ 560
Art. 191a. [Naruszenie intymności seksualnej] .............................................. 567
Art. 192. [Zabieg leczniczy bez wymaganej zgody] ..................................... 572
Art. 193. [Zakłócenie miru domowego] ...................................................... 576
Literatura ................................................................................................................... 581
Rozdział XXIV. Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania ....................................... 585
Art. 194. [Dyskryminacja wyznaniowa] ....................................................... 587
Art. 195. [Złośliwe przeszkadzanie w wykonywaniu aktów religijnych] ...... 591
Art. 196. [Obraza uczuć religijnych] ............................................................ 595
Literatura ................................................................................................................... 601
Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności ................................ 604
Art. 197. [Zgwałcenie] ................................................................................ 607
Art. 198. [Seksualne wykorzystanie niepoczytalności lub bezradności] ....... 626
Art. 199. [Seksualne wykorzystanie stosunku zależności lub krytycznego położenia] ................................. 633
Art. 200. [Seksualne wykorzystanie małoletniego] ...................................... 641
Art. 200a. [Elektroniczna korupcja seksualna małoletniego] ......................... 648
Art. 200b. [Propagowanie pedofilii] .............................................................. 656
Art. 201. [Kazirodztwo] .............................................................................. 660
Art. 202. [Publiczne prezentowanie treści pornograficznych] ..................... 665
Art. 203. [Zmuszenie do uprawiania prostytucji] ........................................ 676
Art. 204. [Stręczycielstwo, sutenerstwo i kuplerstwo] ................................ 680
Art. 205. (uchylony). ................................................................................... 686
Literatura ................................................................................................................... 686
Rozdział XXVI. Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece ............................................................. 690
Art. 206. [Bigamia] ..................................................................................... 691
Art. 207. [Znęcanie się] ............................................................................... 695
Art. 208. [Rozpijanie małoletniego] ............................................................ 704
Art. 209. [Niealimentacja] ........................................................................... 708
Art. 210. [Porzucenie małoletniego lub osoby nieporadnej] ....................... 720
Art. 211. [Uprowadzenie małoletniego lub osoby nieporadnej] ................. 726
Art. 211a. [Nielegalna adopcja] .................................................................... 732
Literatura ................................................................................................................... 741
Rozdział XXVII. Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej ........................................... 745
Art. 212. [Zniesławienie] ............................................................................. 746
Art. 213. [Wyłączenie bezprawności zniesławienia] .................................... 760
Art. 214. [Zniewaga ze względu na formę zarzutu] .................................... 770
Art. 215. [Ogłoszenie wyroku w sprawach o zniesławienie] ....................... 771
Art. 216. [Zniewaga] ................................................................................... 772
Art. 217. [Nietykalność cielesna] ................................................................. 781
Art. 217a. [Naruszenie nietykalności cielesnej w związku z interwencją] ...... 787
Literatura ................................................................................................................... 790
Rozdział XXVIII. Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową ........... 793
Art. 218. [Złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika] ............... 794
Art. 218a. [Naruszenie zakazu handlu w niedziele i święta] ......................... 802
Art. 219. [Niezgłoszenie osoby wykonującej pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego] ............ 805
Art. 220. [Narażenie życia albo zdrowia pracownika] ................................. 811
Art. 221. [Niezawiadomienie o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej osoby wykonującej pracę zarobkową] ..... 815
Literatura ................................................................................................................... 818
Rozdział XXIX. Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego ............ 820
Art. 222. [Naruszenie nietykalności cielesnej funkcjonariusza] .................... 822
Art. 223. [Czynna napaść na funkcjonariusza publicznego] ........................ 828
Art. 224. [Wywieranie wpływu na czynności urzędowe] ............................. 833
Art. 224a. [Fałszywy alarm] .......................................................................... 838
Art. 224b. [Nawiązka i świadczenie pieniężne w razie skazania za fałszywy alarm] ............... 842
Art. 225. [Udaremnianie lub utrudnianie przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony środowiska i inspekcji pracy] ...... 843
Art. 226. [Znieważenie funkcjonariusza lub konstytucyjnego organu] ........ 846
Art. 227. [Przywłaszczenie funkcji publicznej] ............................................. 851
Art. 228. [Sprzedajność pełniącego funkcję publiczną] ............................... 855
Art. 229. [Przekupstwo] .............................................................................. 870
Art. 230. [Płatna protekcja bierna] .............................................................. 879
Art. 230a. [Płatna protekcja czynna] ............................................................. 883
Art. 231. [Nadużycie uprawnień przez funkcjonariusza] ............................. 886
Art. 231a. [Ochrona prawna funkcjonariusza publicznego] .......................... 896
Art. 231b. [Obrona konieczna] ..................................................................... 898
Literatura ................................................................................................................... 903
Rozdział XXX. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości .......................................... 907
Art. 232. [Wywieranie wpływu na czynności sądu] ..................................... 907
Art. 233. [Fałszywe zeznania] ..................................................................... 911
Art. 234. [Fałszywe oskarżenie] ................................................................... 920
Art. 235. [Tworzenie fałszywych dowodów dla podjęcia ścigania o przestępstwo] ............................ 929
Art. 236. [Zatajenie dowodów niewinności osoby podejrzanej] .................. 933
Art. 237. [Złagodzona odpowiedzialność lub odstąpienie od karalności] ........................................ 938
Art. 238. [Fałszywe zawiadomienie o przestępstwie] .................................. 939
Art. 239. [Poplecznictwo] ........................................................................... 943
Art. 240. [Karalne niezawiadomienie o przestępstwie] ............................... 950
Art. 241. [Naruszenie tajemnicy postępowania przygotowawczego lub rozprawy] ..................................... 956
Art. 242. [Bezprawne samouwolnienie] ...................................................... 962
Art. 243. [Uwolnienie osoby pozbawionej wolności] .................................. 967
Art. 244. [Niestosowanie się do orzeczonych środków karnych] ................. 971
Art. 244a. [Niestosowanie się do zakazu wstępu na imprezę masową] ........ 975
Art. 244b. [Niedotrzymywanie obowiązków związanych ze środkiem zabezpieczającym] ............................. 978
Art. 245. [Przemoc wobec stron postępowania] ......................................... 980
Art. 246. [Wymuszanie zeznań przez funkcjonariusza publicznego] ........... 985
Art. 247. [Znęcanie się nad osobą pozbawioną wolności] .......................... 988
Art. 247a. [Ochrona międzynarodowych trybunałów karnych] ..................... 992
Literatura ................................................................................................................... 993
Rozdział XXXI. Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum ................................................ 1000
Art. 248. [Naruszenia przy przebiegu wyborów] ....................................... 1001
Art. 249. [Zakłócenie przebiegu wyborów] ............................................... 1006
Art. 250. [Bezprawne naruszenie swobody głosowania] ........................... 1010
Art. 250a. [Łapownictwo wyborcze] ........................................................... 1014
Art. 251. [Naruszenie tajności głosowania] ............................................... 1018
Literatura ................................................................................................................. 1021
Rozdział XXXII. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu ............................................. 1022
Art. 252. [Wzięcie zakładnika] .................................................................. 1024
Art. 253. (uchylony). ................................................................................. 1036
Art. 254. [Czynny udział w zbiegowisku] .................................................. 1036
Art. 254a. [Zamach na urządzenia infrastruktury] ...................................... 1043
Art. 255. [Publiczne nawoływanie do popełnienia występku lub przestępstwa skarbowego] ....................... 1047
Art. 255a. [Rozpowszechnianie treści mogących ułatwić popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym] .... 1051
Art. 256. [Propagowanie faszyzmu lub innego ustroju totalitarnego] ....................... 1059
Art. 257. [Napaść z powodu ksenofobii, rasizmu lub nietolerancji religijnej] ........................ 1068
Art. 258. [Przestępczość zorganizowana. Udział w zorganizowanej grupie przestępczej] .................... 1073
Art. 259. [Dobrowolne odstąpienie od udziału w zorganizowanej grupie przestępczej] .................... 1093
Art. 259a. [Przekraczanie granicy RP w celu popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym] ........... 1096
Art. 259b. [Nadzwyczajne złagodzenie kary; warunkowe zawieszenie wykonania kary] ................ 1102
Art. 260. [Zakłócenie przebiegu zgromadzenia] ....................................... 1104
Art. 261. [Znieważenie pomnika] .............................................................. 1109
Art. 262. [Zbezczeszczenie zwłok] ............................................................ 1111
Art. 263. [Wyrób i handel bronią bez zezwolenia] .................................... 1117
Art. 264. [Nielegalne przekroczenie granicy] ............................................. 1128
Art. 264a. [Umożliwienie nielegalnego pobytu na terytorium RP] .............. 1133
Literatura ................................................................................................................. 1136
Rozdział XXXIII. Przestępstwa przeciwko ochronie informacji ...................................................... 1145
Art. 265. [Ujawnianie lub wykorzystanie informacji niejawnych] .............. 1145
Art. 266. [Ujawnianie informacji w związku z wykonywaną funkcją] ........ 1152
Art. 267. [Bezprawne uzyskanie informacji] .............................................. 1156
Art. 268. [Utrudnianie zapoznania się z informacją] ................................. 1166
Art. 268a. [Niszczenie danych informatycznych] ........................................ 1171
Art. 269. [Uszkodzenie danych informatycznych] ..................................... 1175
Art. 269a. [Zakłócenie systemu komputerowego] ...................................... 1178
Art. 269b. [Wytwarzanie programów komputerowych] ............................. 1181
Art. 269c. [Kontratyp działania w celu wykrycia błędów w zabezpieczeniach systemów informatycznych] .............. 1185
Literatura ................................................................................................................. 1186
Rozdział XXXIV. Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów ....................................... 1189
Art. 270. [Fałszerstwo materialne] ............................................................ 1190