Przedmiotem rozważań Autorów są dylematy, jakie stoją przed samorządnością w Rzeczypospolitej Polskiej. Chodzi tu zarówno o samorząd terytorialny, jak i samorządy zawodowe. Wychodzimy z założenia, że samorządność jest zjawiskiem nie tylko pożądanym, lecz również niezbędnym we współczesnym demokratycznym państwie prawnym. Współkształtuje ona istotę państwa jako dobra wspólnego i ma doniosłość prakseologiczną – ułatwia i usprawnia funkcjonowanie państwa, przyczyniając się do wzmacniania więzi władz publicznych z obywatelami, ich zrzeszeniami i różnymi grupami społecznymi.
W książce zawarto opracowania dotyczące istoty oraz konstytucyjnej pozycji samorządu terytorialnego, wybranych aspektów jego samodzielności, finansowania, wymaganych standardów Rady Europy, a także zagadnienia związane z wyborami i referendami. Druga, równie doniosła część monografii, poświęcona została problemom poszczególnych samorządów zawodowych.
Redaktorzy i Autorzy wyrażają nadzieję, że przedstawiana monografia napotka na zainteresowanie, albowiem silna, rzeczywista samorządność pozostaje aktualnym wyzwaniem przy prodemokratycznych reformach współczesnej Polski.
Przedstawiana Czytelnikom książka jest już trzecią, której tytuł rozpoczyna się od zwrotu „dylematy":