Piotr Sitniewski doktor nauk prawnych; wykładowca akademicki z zakresu ustroju samorządu terytorialnego, prawa administracyjnego, rozwiązań prawnych o charakterze antykorupcyjnym; prowadzi szkolenia na temat dostępu do informacji publicznej skierowane m.in. do członków korpusu Służby Cywilnej; były członek pozaetatowy Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku, członek Zespołu Nauk Społecznych i Prawnych Polskiej Komisji Akredytacyjnej (2008 2012), obecnie ekspert PKA; autor wielu publikacji z dziedziny jawności życia publicznego, w tym komentarza do ustawy o dostępie do informacji publicznej.
Książka stanowi syntetyczne zestawienie najważniejszych zagadnień dotyczących realizacji prawa do informacji publicznej - przedstawionych w formie pytań i odpowiedzi. Poruszone tematy są odzwierciedleniem praktycznych problemów sygnalizowanych w trakcie licznych szkoleń prowadzonych przez autor oraz szeroko odnoszą się do orzecznictwa sądów administracyjnych.
Drugie wydanie zostało uzupełnione o kilkadziesiąt nowych pytań i odpowiedzi, najnowsze orzeczenia sądowe, a także wzory dokumentów (wnioski, wezwania, powiadomienia, informacje) związane z realizacją prawa do informacji publicznej. Autor wyjaśnia, co stanowi informację publiczną, a ponadto omawia:
zakres podmiotowy i przedmiotowy prawa do informacji publicznej,
formy wniosku o udostępnienie informacji publicznej,
formę i sposób udostępnienia informacji publicznej,
tryby udzielenia informacji publicznej,
zasady udzielania odpowiedzi na wniosek,
zagadnienia opłat i kosztów.
Publikacja jest przeznaczona dla osób, które są zobowiązane do stosowania ustawy o dostępie do informacji publicznej i - w tym zakresie - do udzielania informacji publicznych będących w ich posiadaniu. Będzie przydatna w szczególności pracownikom urzędów administracji publicznej, administracji sądów, administratorom Biuletynu Informacji Publicznej, radcom prawnym, adwokatom oraz sędziom sądów powszechnych i administracyjnych.
Wykaz skrótów 11
Słowo wstępne 15
Rozdział 1 Zakres podmiotowy prawa do informacji publicznej 17 Pytanie 1. Czy wnioskodawca może pozostać anonimowy? 17 Pytanie 2. Kiedy możemy żądać, by wnioskodawca się ujawnił? W jakim zakresie powinien ujawnić swoje dane? 22 Pytanie 3. Czy dziennikarze posiadają specjalne uprawnienia w zakresie prawa do informacji publicznej? 28 Pytanie 4. Czy podmiot zobowiązany może badać uprawnienia do reprezentacji po stronie wnioskodawcy, jeżeli wnioskodawcą jest osoba prawna? 33 Pytanie 5. Czy organy administracji publicznej mogą składać wnioski o udostępnienie informacji publicznej? 37 Pytanie 6. Czy fakt, że wnioskodawcą jest radny, ma wpływ na sposób rozpatrzenia wniosku? 42 Pytanie 7. Jak należy postępować z wnioskami składanymi przez osoby małoletnie? 45
Rozdział 2 Formy wniosku o udostępnienie informacji publicznej 51 Pytanie 8. Czy istnieje obowiązujący formularz wniosku? 51 Pytanie 9. Jak postąpić w sytuacji, gdy wnioskodawca nie wskazał żadnej podstawy prawnej swojego wniosku? 55 Pytanie 10. Czy wniosek może zostać złożony w formie elektronicznej? 57 Pytanie 11. Czy podmiot zobowiązany może wskazać wyłączny adres e-mailowy, na który można składać wnioski drogą elektroniczną? 65 Pytanie 12. Jak należy postępować z wnioskami złożonymi w języku obcym? 69 Pytanie 13. Czy wniosek może zostać złożony w języku Braille'a? 73 Pytanie 14. Czy wnioskodawca może żądać udostępnienia informacji w sposób polegający na wypełnieniu przygotowanego przez wnioskującego formularza elektronicznego? 74 Pytanie 15. Czy wnioskodawca może fotografować dokumenty w siedzibie urzędu? 78 Pytanie 16. Czy wniosek może zostać złożony drogą telefoniczną? 82 Pytanie 17. Jak postąpić w sytuacji, gdy wnioskodawca składa wniosek ustnie w trakcie wizyty w urzędzie? 86
Rozdział 3 Termin rozpoznania wniosku 90 Pytanie 18. Jak należy rozumieć określenia "bez zbędnej zwłoki" (art. 13 ust. 1 u.d.i.p.) oraz "niezwłocznie" (art. 10 ust. 2 u.d.i.p.)? 90 Pytanie 19. W jaki sposób należy dokonać przedłużenia terminu rozpatrzenia sprawy? 93 Pytanie 20. Od jakiego momentu należy liczyć termin rozpatrzenia wniosku, gdy wpłynął on za pośrednictwem poczty elektronicznej? 97 Pytanie 21. Od jakiego momentu liczy się termin rozpatrzenia sprawy przy wnioskach wpływających pocztą tradycyjną? 100 Pytanie 22. Czy podmiot zobowiązany może przedłużyć termin rozpatrzenia wniosku z uwagi na formę żądanych dokumentów, tj. dokumentów w formie skanu? 102
Rozdział 4 Przebieg postępowania 109 Pytanie 23. Jak postępować, gdy żądana informacja publiczna znajduje się na stronie BIP? 109 Pytanie 24. Czy podmiot zobowiązany może uzależnić wydanie kopii dokumentów od ich poświadczenia za zgodność z oryginałem? 115 Pytanie 25. Jak postąpić, gdy żądana informacja znajduje się na stronie BIP, ale jednostki podległej? 120 Pytanie 26. Kto w imieniu podmiotu zobowiązanego ma prawo udostępniania informacji publicznej? 122 Pytanie 27. Czy wnioskodawca może żądać, by odpowiedzi na złożony wniosek udzielała konkretna osoba w urzędzie? 125 Pytanie 28. Na czym polega anonimizacja dokumentu i kiedy ją stosujemy? 131 Pytanie 29. Czym się różni tzw. anonimizacja od odmowy dostępu do informacji publicznej w drodze decyzji? 136 Pytanie 30. Czy anonimizację dokumentu można uznać za przetworzenie w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 3 u.d.i.p.? 141 Pytanie 31. Kiedy mamy do czynienia z niemożnością udostępnienia informacji publicznej? 146 Pytanie 32. Czy urząd ma obowiązek udostępniać posiadaną informację publiczną, której nie wytworzył? 157 Pytanie 33. Czy bezpłatność dostępu do informacji oznacza bezkosztowe jej udostępnianie? 162 Pytanie 34. Jak postępować w razie potrzeby obciążenia kosztami przekształcenia informacji? 169 Pytanie 35. Jak postępować, gdy z jednego pisma wynika potrzeba zastosowania kilku różnych trybów, np.: ustawy o dostępie do informacji publicznej, skargi w trybie skarg i wniosków z kodeksu postępowania administracyjnego, ponownego wykorzystywania informacji publicznej? 174 Pytanie 36. Czy podmiot, który nie posiada żądanej informacji, ma obowiązek przekazania wniosku wedle właściwości? 177 Pytanie 37. Czy podmiot musi uwiarygodnić fakt nieposiadania żądanej informacji? 180 Pytanie 38. Jak odróżnić sytuację odmowy dostępu do informacji w drodze decyzji od poinformowania, że żądanie nie obejmuje informacji publicznej? 183 Pytanie 39. Czy w przypadku wydania decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego należy powiadomić wnioskodawcę o możliwości zapoznania się z dokumentacją w sprawie przed wydaniem decyzji? 188 Pytanie 40. Jak postąpić w sytuacji, gdy wniosek wpłynął pocztą elektroniczną ze zwykłego e-maila, a istnieje potrzeba wydania decyzji odmownej? 191 Pytanie 41. Jak postępować, gdy uznajemy, że wnioskodawca żąda informacji publicznej przetworzonej w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p.? 193 Pytanie 42. Jak traktować wnioski składane w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej przez radnego? 203 Pytanie 43. Czy przygotowywanie pracy naukowej stanowi wystarczającą podstawę ubiegania się o uzyskanie informacji przetworzonej? 208
Rozdział 5 Forma i sposób udostępnienia informacji publicznej 213 Pytanie 44. Czym są forma i sposób udostępnienia informacji publicznej (art. 14 u.d.i.p.)? 213 Pytanie 45. Czym się różni treść informacji od treści i postaci informacji publicznej? 217 Pytanie 46. Czy wnioskodawca może skutecznie wnioskować o wysłanie odpowiedzi w kilku równorzędnych formach i sposobach? 221 Pytanie 47. Czy można żądać udostępnienia informacji przez zamieszczenie odpowiedzi na stronie BIP? 222 Pytanie 48. Czy sposób prowadzenia strony BIP podlega kontroli sądów administracyjnych? 225
Rozdział 6 Co stanowi informację publiczną? 230 Pytanie 49. Jak zdefiniować dokument wewnętrzny (orzeczenie TK)? 230 Pytanie 50. Czy dokument prywatny jest informacją publiczną? 236 Pytanie 51. Czy można ujawnić wysokość wynagrodzenia wszystkich osób zatrudnionych w jednostce publicznej? 247 Pytanie 52. W jakim zakresie analizy eksperckie stanowią informację publiczną? 256 Pytanie 53. W jakim zakresie dane o kandydatach do urzędu stanowią informację publiczną? 263 Pytanie 54. Jak odróżnić dostęp do akt postępowania od realizacji prawa do informacji publicznej? 269 Pytanie 55. Czy umowy cywilnoprawne zawierane z osobami fizycznymi przez jednostkę publiczną stanowią informację publiczną? 274 Pytanie 56. Jaka jest relacja między prawem do informacji publicznej a tajemnicą przedsiębiorstwa? 276
Bibliografia 283
Wzory 285 1. Wniosek o udostępnienie informacji publicznej (art. 2 ust. 1 u.d.i.p.) 286 2. Notatka służbowa z przyjęcia ustnego wniosku o udostępnienie informacji publicznej (art. 10 ust. 2 u.d.i.p.) 287 3. Notatka służbowa z przyjęcia telefonicznego wniosku o udostępnienie informacji publicznej (art. 10 ust. 2 u.d.i.p.) 288 4. Notatka służbowa z niezwłocznego udzielenia informacji publicznej na ustny wniosek o udostępnienie informacji publicznej (art. 10 ust. 2 u.d.i.p.) 289 5. Notatka służbowa z niezwłocznego udzielenia informacji publicznej na telefoniczny wniosek o udostępnienie informacji publicznej (art. 10 ust. 2 u.d.i.p.) 290 6. Wezwanie do uzupełnienia braków formalnych we wniosku, ze względu na potrzebę wydania decyzji administracyjnej (art. 16 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 u.d.i.p.) 291 7. Wezwanie do wykazania szczególnej istotności dla przetworzenia informacji publicznej (art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p.) 292 8. Powiadomienie o potrzebie wyznaczenia nowego terminu do załatwienia sprawy (art. 13 ust. 2 u.d.i.p.) 293 9. Powiadomienie o niemożności zadośćuczynienia wnioskodawcy co do formy lub sposobu udostępnienia informacji publicznej (art. 14 ust. 2 u.d.i.p.) 294 10. Powiadomienie o wysokości kosztów przekształcenia informacji (art. 15 ust. 2 u.d.i.p.) 295 11. Poinformowanie, że złożony wniosek nie obejmuje informacji publicznej (art. 1 ust 1 u.d.i.p.) 296 12. Poinformowanie, że podmiot nie jest w posiadaniu żądanej informacji publicznej (art. 4 ust. 3 u.d.i.p.) 297 13. Poinformowanie, że dostęp do żądanej informacji jest regulowany odmiennym trybem (art. 1 ust. 2 u.d.i.p.) 298