Dochodzenie roszczeń związanych z mobbingiem, dyskryminacją i molestowaniem / Grzegorz Jędrejek

W książce w sposób kompleksowy przedstawiono problematykę dochodzenia roszczeń związanych z mobbingiem, dyskryminacją i molestowaniem. Przedstawiono pełne spektrum roszczeń, które mogą być dochodzone w związku z mobbingiem lub dyskryminacją. Wskazano przyczyny niewielkiej skuteczności dochodzenia tych roszczeń przed sądem i omówiono pozasądowe sposoby rozwiązania konfliktu pracowniczego powstałego na tle powyższych zjawisk, w tym rozstrzygnięcie sporu w ramach procedur wewnątrzzakładowych. W szerokim zakresie wykorzystane zostało orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Sformułowano też postulaty de lege ferenda.

Opracowanie jest przeznaczone dla adwokatów i radców prawnych reprezentujących strony w sprawach mobbingowych i dyskryminacyjnych. Będzie przydatne także dla pracodawców, którzy uzyskają informacje, w jaki sposób bronić się przed nieuzasadnionymi zarzutami w sprawie mobbingu lub stosowania dyskryminacji oraz jak realizować skuteczną politykę antymobbingowa. Książka powinna zainteresować również pracowników, którzy z lektury dowiedzą się, dlaczego lepiej jest doprowadzić do rozwiązania konfliktu na drodze procedur wewnątrzzakładowych, niż skierować sprawę do sądu.

Wykaz skrótów 11
Wstęp 13
Rozdział 1 Mobbing, dyskryminacja i molestowanie jako patologiczne zjawiska w miejscu pracy 15 1.1. Uwagi wstępne 15 1.2. Mobbing 16 1.3. Dyskryminacja 33 1.4. Molestowanie 41 1.5. Molestowanie seksualne 43 1.6. Nierówne traktowanie 45 1.7. Mobbing i dyskryminacja a inne zjawiska w miejscu pracy 48 1.8. Zbieg patologicznych zachowań w miejscu pracy 50 1.9. Mobbing i dyskryminacja a prawo karne 54 1.10. Podsumowanie 56
Rozdział 2 Rozwiązywanie konfliktów przed dochodzeniem roszczeń 58 2.1. Uwagi wstępne 58 2.2. Spór a konflikt 61 2.3. Rozwiązanie konfliktu a dochodzenie roszczeń 63 2.4. Sposoby rozwiązania konfliktu w miejscu pracy 65 2.5. Rozwiązanie konfliktu w drodze negocjacji z mobberem 69 2.6. Zasady prowadzenia negocjacji 79 2.7. Rozwiązanie konfliktu w drodze mediacji prowadzonej w zakładzie pracy 83 2.8. Rozwiązanie konfliktu w drodze procedur obowiązujących w zakładach pracy 86 2.9. Negocjacje a mediacja 94 2.10. Podsumowanie 100
Rozdział 3 Roszczenia przysługujące pracownikowi z tytułu mobbingu, dyskryminacji i molestowania 102 3.1. Uwagi wstępne 102 3.2. Pojęcie roszczenia 104 3.3. Roszczenia przysługujące w razie mobbingu 105 3.3.1. Reżim odpowiedzialności odszkodowawczej 105 3.3.2. Roszczenia wobec pracodawcy 114 3.3.2.1. Katalog roszczeń 114 3.3.2.2. Roszczenie o odszkodowanie z tytułu nienależytej realizacji obowiązku wskazanego w art. 943 § 1 k.p. 117 3.3.2.3. Roszczenie o zadośćuczynienie 117 3.3.2.4. Roszczenie o odszkodowanie 122 3.3.3. Roszczenia wobec mobbera 126 3.3.4. Roszczenia wobec pracodawcy, który sam stosuje mobbing 128 3.4. Roszczenia przysługujące w razie dyskryminacji 129 3.5. Roszczenia przysługujące w razie molestowania 134 3.6. Pouczenie sądu o roszczeniach przysługujących powodowi 134 3.7. Zbieg roszczeń 136 3.8. Postulaty de lege ferenda 141 3.9. Podsumowanie 145
Rozdział 4 Wszczęcie postępowania przeciwko pracodawcy 147 4.1. Uwagi wstępne 147 4.2. Pozew 148 4.3. Opłaty od pozwu 159 4.4. Kumulacja roszczeń procesowych 159 4.5. Tryb postępowania. Problem zbiegu postępowań odrębnych 161 4.6. Właściwość i skład sądu 172 4.7. Określenie strony podmiotowej w procesie 179 4.8. Udział prokuratora, organizacji pozarządowych i państwowego inspektora pracy 184 4.9. Podsumowanie 191
Rozdział 5 Obrona w procesie pozwanego pracodawcy 193 5.1. Uwagi wstępne 193 5.2. Sposoby obrony pracodawcy 195 5.3. Katalog i klasyfikacja zarzutów procesowych 197 5.3.1. Zarzuty z zakresu prawa procesowego 197 5.3.2. Zarzuty materialnoprawne 210 5.3.2.1. Zarzut przedawnienia 210 5.3.2.2. Zarzuty dotyczące przesłanek materialnoprawnych mobbingu, molestowania i dyskryminacji 211 5.3.2.2.1. Mobbing 211 5.3.2.2.2. Dyskryminacja 226 5.3.2.2.3. Molestowanie i molestowanie seksualne 239 5.3.2.2.4. Kolejność przedstawienia zarzutów 241 5.4. Problem dopuszczalności powództwa wzajemnego 243 5.5. Uznanie powództwa 246 5.6. Podsumowanie 248
Rozdział 6 Przebieg postępowania wywołanego wniesieniem pozwu z tytułu mobbingu lub dyskryminacji 249 6.1. Wszczęcie postępowania 249 6.2. Postępowanie dowodowe 257 6.2.1. Ciężar dowodu 257 6.2.2. Przebieg postępowania dowodowego 267 6.2.3. Poszczególne środki dowodowe 277 6.2.4. Podsumowanie 281
Rozdział 7 Orzeczenie sądu pierwszej instancji i środki zaskarżenia 283 7.1. Orzeczenie sądu pierwszej instancji 283 7.2. Apelacja 286 7.2.1. Charakter prawny apelacji 286 7.2.2. Wymogi formalne i konstrukcyjne apelacji 287 7.2.3. Zarzuty apelacyjne 288 7.3. Skarga kasacyjna 293 7.4. Inne nadzwyczajne środki zaskarżania orzeczeń 296 7.5. Podsumowanie 300
Rozdział 8 Dochodzenie roszczeń wobec mobbera 301 8.1. Uwagi wstępne 301 8.2. Podstawa prawna odpowiedzialności mobbera lub sprawcy molestowania 302 8.3. Tryb postępowania i właściwość sądu 309 8.4. Obrona pozwanego 311 8.5. Postępowanie dowodowe 314 8.6. Orzeczenia sądu pierwszej instancji 316 8.7. Podsumowanie 316
Rozdział 9 Dochodzenie roszczeń przez pracodawcę wobec pracownika stosującego mobbing czy też molestowanie 318 9.1. Uwagi wstępne 318 9.2. Podstawa materialnoprawna dochodzenia roszczeń 319 9.3. Dopuszczalność interwencji ubocznej oraz przypozwania mobbera 324 9.4. Współuczestnictwo między pozwanymi pracownikami 329 9.5. Problematyka dotycząca prawomocności materialnej 331 9.6. Podsumowanie 332
Rozdział 10 Dochodzenie roszczeń przez pracowników i pracodawców niesłusznie oskarżanych o mobbing i dyskryminację w miejscu pracy 333 10.1. Uwagi ogólne 333 10.2. Naruszenie dóbr osobistych pracodawcy 336 10.3. Naruszenie dóbr osobistych osoby oskarżonej o mobbing 337 10.4. Przebieg postępowania sądowego 340 10.5. Podsumowanie 346
Rozdział 11 Alternatywne sposoby dochodzenia roszczeń przez pracowników poddanych mobbingowi lub dyskryminacji 347 11.1. Uwagi wstępne 347 11.2. Ugoda 351 11.2.1. Charakter prawny ugody 351 11.2.2. Kontrola ugody przez sąd 355 11.2.3. Wykonanie ugody 359 11.3. Pojęcie alternatywnych sposobów dochodzenia roszczeń 359 11.4. Postępowanie mediacyjne 362 11.5. Sąd arbitrażowy 365 11.6. Komisje pojednawcze 368 11.7. Podsumowanie 371
Rozdział 12 Dopuszczalność powództwa grupowego 372
Rozdział 13 Problem dopuszczalności dochodzenia roszczeń przez pracodawcę poddanego mobbingowi i innym patologicznym zachowaniom w miejscu pracy 379
Rozdział 14 Postulaty de lege ferenda 386
Zakończenie 391
Bibliografia 395
Orzecznictwo 403