Monografia kompleksowo przedstawia problematykę położenia prawnego cudzoziemca. Zawarto w niej analizę administracyjnoprawnych uprawnień i obowiązków cudzoziemców, a także uzasadnienie tych regulacji na gruncie praw człowieka i prawa konstytucyjnego oraz ich konsekwencje na tle przepisów prawa cywilnego.
W publikacji omówiono m.in. takie zagadnienia, jak: cudzoziemiec a obywatel, pojęcie cudzoziemca w systemie polskiego prawa pozytywnego oraz uprawnienia cudzoziemca do:
- wjazdu i przebywania na terytorium Polski,
- wykonywania pracy,
- nabywania nieruchomości,
- korzystania z pomocy społecznej państwa,
- kontynuowania lub podjęcia nauki.
Autorka wskazuje kierunki rozwoju polskiego prawa migracyjnego oraz ich powiązanie ze zmianami ustrojowymi państwa oraz z rozwiązaniami wypracowanymi na gruncie orzecznictwa, w tym wyroków Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i sądów administracyjnych.
Książka przeznaczona jest dla przedstawicieli zawodów prawniczych: sędziów, radców prawnych i notariuszy, a także pracowników urzędów jednostek samorządu terytorialnego. Zainteresuje również przedstawicieli nauki.
Wykaz skrótów 9
Wstęp 15
Rozdział 1 Założenia w przedmiocie koncepcji cudzoziemca oraz wskazanie problemów wymagających wyjaśnienia 19
Rozdział 2 Status administracyjnoprawny jako płaszczyzny dla koncepcji cudzoziemca na tle prawa administracyjnego 61 2.1. Porównanie koncepcji statusu administracyjnoprawnego i koncepcji publicznych praw podmiotowych 66 2.2. Porównanie koncepcji statusu administracyjnoprawnego i koncepcji stosunku administracyjnoprawnego 80 2.3. Porównanie koncepcji statusu administracyjnoprawnego i koncepcji sytuacji administracyjnoprawnej 92
Rozdział 3 Pojęcie "cudzoziemiec" w systemie polskiego prawa pozytywnego 101 3.1. Definicja wynikająca z regulacji konstytucyjnych 101 3.2. Regulacje prawa unijnego 133 3.3. Legalne definicje pojęcia "cudzoziemiec" zawarte w ustawach o cudzoziemcach od czasów II Rzeczypospolitej 139 3.4. Definicje pojęcia "cudzoziemiec" zawarte w innych wybranych ustawowych przepisach szczegółowych dotyczących cudzoziemców od czasów II Rzeczypospolitej 146 3.5. Definicja pojęcia "cudzoziemiec" odpowiadająca potrzebom rozprawy 158 3.6. Klasyfikacja cudzoziemców 160 3.6.1. Kategoria podstawowa 162 3.6.2. Kategorie szczególne 170 3.6.2.1. Cudzoziemcy korzystający z ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 170 3.6.2.2. Cudzoziemcy-obywatele Unii, cudzoziemcy-obywatele Norwegii, Islandii, Lichtensteinu, Szwajcarii oraz cudzoziemcy-członkowie ich rodzin 180 3.6.2.3. Cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pobyt stały oraz rezydenci długoterminowi UE 183
Rozdział 4 Analiza treści statusu cudzoziemca na gruncie pozytywnego prawa polskiego 188 4.1. Administracyjnoprawne uprawnienia cudzoziemca do wjazdu i przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz związane z nimi obowiązki 189 4.2. Administracyjnoprawne uprawnienie cudzoziemca do wykonywania pracy oraz związane z nim obowiązki 212 4.2.1. Administracyjnoprawne uprawnienie cudzoziemca do wykonywania pracy jako forma reglamentacji udziału cudzoziemców w obrocie prywatnoprawnym 219 4.2.2. Administracyjnoprawne uprawnienie cudzoziemca do wykonywania pracy istniejące z mocy samego prawa 236 4.2.3. Sytuacje, gdy administracyjnoprawne uprawnienie cudzoziemca do wykonywania pracy nie może powstać ze względu na brak polskiego obywatelstwa 252 4.3. Administracyjnoprawne uprawnienie cudzoziemca do prowadzenia działalności gospodarczej oraz związane z nim obowiązki 254 4.4. Administracyjnoprawne uprawnienie cudzoziemca do nabywania nieruchomości oraz związane z nim obowiązki 271 4.4.2. Administracyjnoprawne uprawnienie cudzoziemca do nabywania nieruchomości jako forma reglamentacji udziału cudzoziemców w obrocie prywatnoprawnym 277 4.5. Administracyjnoprawne uprawnienie cudzoziemca do przebywania z rodziną oraz związane z nim obowiązki 295 4.5.1. Krąg osób uznawanych za członków rodziny na gruncie regulacji administracyjnoprawnej 300 4.5.2. Możliwość sprawdzenia rzeczywistego istnienia zawartego związku małżeńskiego 313 4.5.3. Formy realizacji poszanowania życia rodzinnego cudzoziemców 319 4.5.3.1. Legalizacja pobytu na podstawie uproszczonych reguł prawa migracyjnego 319 4.5.3.2. Zapewnienie możliwości utrzymania się oraz nabywania nieruchomości 326 4.5.3.3. Ochrona przed wydaleniem (zobowiązaniem do powrotu) 327 4.6. Administracyjnoprawne uprawnienie cudzoziemca do korzystania z pomocy społecznej państwa oraz związane z nim obowiązki 332 4.7. Administracyjnoprawne uprawnienia i obowiązki cudzoziemca-naukowca 346 4.8. Administracyjnoprawne uprawnienie cudzoziemca do kontynuowania lub podjęcia nauki na terytorium Polski oraz związane z nim obowiązki 351
Zakończenie 363
Bibliografia 371