Administracyjnoprawna regulacja praw i wolności obywatelskich / Marek Szubiakowski

Podstawowym zagadnieniem przedstawionym w opracowaniu jest wpływ norm nadrzędnych nad regulacją ustawową na proces wykładni i stosowania materialnego prawa administracyjnego. W książce podjęto problematykę proporcjonalności i granic ingerencji administracyjnoprawnej w sferę praw i wolności obywatelskich. Do tej pory te zagadnienia sporadycznie stanowiły przedmiot zainteresowania administratywistów, będąc domeną nauki prawa konstytucyjnego. Relacje pomiędzy dwiema sferami ingerencji administracyjnoprawnej, tj. reglamentacją i policją, sposób oddziaływania obu sfer w świetle standardów konstytucyjnych stanowią główny przedmiot rozważań. Istotna część publikacji poświęcona jest przedstawieniu instytucji policji i reglamentacji jako czynników kształtujących prawa i wolności w odniesieniu do konstytucyjnych kryteriów ich ograniczenia.
Ze względu na specyfikę przedmiotu przybliżono prawne konstrukcje dotyczące źródeł norm, które kształtują prawa i wolności, stosowane w prawie polskim, międzynarodowym i w prawie Unii Europejskiej. Na tych podstawach systemowych została oparta analiza rozwiązań regulacji administracyjnoprawnej. W pracy przedstawiono również konstytucyjne gwarancje realizacji praw i wolności, które ustrojodawca przewidział dla ich ochrony.
Publikacja zainteresuje przede wszystkim pracowników administracji, a także przedstawicieli nauki oraz prawników praktyków: sędziów, adwokatów, radców prawnych i prokuratorów.


Wykaz skrótów 9
Wstęp 13
Rozdział I Konstytucyjne podstawy administracyjnoprawnej regulacji praw i wolności 21 1. Systemowe znaczenie regulacji konstytucyjnej 21 2. Usytuowanie podstaw regulacji w ustawie zasadniczej 45 2.1. Ustawa 51 2.2. Wybrane akty podustawowe 57 3. Wybrane zagadnienia relacji pomiędzy konstrukcjami konstytucyjnymi i administracyjnoprawnymi w obszarze badawczym 62 3.1. Pojęcie praw i wolności 62 3.2. Publiczne prawo podmiotowe 70 3.3. Zasady Konstytucji 77 3.4. Bezpośrednie stosowanie Konstytucji 81 4. Uwagi końcowe 85
Rozdział II Prawnomiędzynarodowe podstawy administracyjnoprawnej regulacji praw i wolności 88 1. Uwagi wprowadzające 88 2. Metody wprowadzania prawa międzynarodowego do porządku prawa krajowego 89 3. Miejsce prawa międzynarodowego w porządku prawnym do wejścia w życie obowiązującej Konstytucji 95 4. Prawo międzynarodowe w Konstytucji z 1997 r. 105 5. Zagadnienie norm samowykonalnych 111 6. Horyzontalne stosowanie prawa międzynarodowego 114 7. Uwagi końcowe 118
Rozdział III Czynniki wpływu prawa Unii Europejskiej 121 1. Uwagi wprowadzające 121 2. Ochrona praw jednostki w prawie Unii Europejskiej 124 3. Uwagi końcowe 132
Rozdział IV Charakterystyka administracyjnoprawnych unormowań praw i wolności 136 1. Uwagi wprowadzające 136 2. Określenie przedmiotu badań 139 3. Cechy podstawowe regulacji 149 4. Charakterystyka oddziaływania norm 153 5. Uwagi końcowe 161
Rozdział V Oddziaływanie reglamentacyjne i policyjne 163 1. Uwagi wprowadzające 163 2. Reglamentacja administracyjna - charakter instytucji 169 3. Policja administracyjna - charakter instytucji 175 4. Wartości uzasadniające ingerencję policyjną 183 4.1. Bezpieczeństwo państwa 187 4.2. Porządek publiczny 193 4.3. Ochrona środowiska 198 4.4. Ochrona zdrowia 200 4.5. Moralność publiczna 203 4.6. Wolności i prawa innych osób 206 5. Czynniki ograniczające ingerencję policyjną 210 6. Zasada proporcjonalności 212 6.1. Kryterium przydatności 212 6.2. Nakaz konieczności 213 6.3. Nakaz proporcjonalności 214 7. Zakaz naruszania istoty praw i wolności 216 8. Uwagi końcowe 219
Rozdział VI Wybrane czynniki kształtujące regulację praw i wolności 223 1. Problem istoty i zakresu regulacji 223 2. Czynniki kształtujące strukturę regulacji prawnej 227 3. Regulacja administracyjnoprawna - konstrukcje 230 3.1. Formy prawne działania w procesie dopuszczenia i oddziaływania policyjnego 230 3.2. Stopień pokrycia normami ustawowymi obszaru przekazanego do unormowania regulacją administracyjnoprawną w relacji do podstaw konstytucyjnych 234 3.3. Niezbędność stosowania regulacji ustawowej 235 4. Współmierność obszaru regulacji dopuszczającej do przewidzianych środków policyjnych 243 5. Problem wykładni 246 5.1. Cechy wykładni prawa międzynarodowego 247 5.2. Cechy wykładni prawa Unii Europejskiej 250 6. Uwagi końcowe 255
Rozdział VII Środki ochrony wolności i praw 258 1. Uwagi wprowadzające 258 2. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone działaniem władz publicznych 261 3. Gwarancja dostępu do sądu 273 4. Prawo do zaskarżania orzeczeń 283 5. Instytucja skargi konstytucyjnej 290 6. Instytucja ombudsmana 303 7. Uwagi końcowe 314
Zakończenie 317
Literatura 327