Wykształcić widza. Sztuka oglądania w edukacji polonistycznej / Witold Bobiński

Jak bardzo nasza cywilizacja zmieni się pod wpływem nieustannego i dynamicznego rozwoju cyfrowych środków komunikacji masowej? Naukowcy i filozofowie formułują najróżniejsze przewidywania, wśród których nie brak wizji ścisłego zintegrowania człowieka z wytworami najnowszych technologii. Z drugiej strony – wyrazisty nurt dyskursu humanistycznego, wywodzący się z psychoanalizy i fenomenologii, obwieszcza trwałość, hegemonię, a nawet dalszą ekspansję „starego medium” – filmu, pojmowanego jako paradygmat estetyczny i komunikacyjny. Jego dominującą pozycję w kulturze potwierdza łatwość, z jaką film dostosował się do środowiska cyfrowego, czy choćby coraz lepsza kondycja kin, w których widzów wcale nie ubywa. Czy w sytuacji trwałego triumfu języka kinematograficznego, pojmowanego jako wiodąca forma komunikacji masowej, systemy edukacyjne mogą ignorować potrzebę wychowywania odbiorców przekazów audiowizualnych, rezygnować z idei kształtowania kompetencji świadomego i krytycznego widza?

Tezą prezentowanej rozprawy jest przeświadczenie o konieczności systemowego przygotowania młodych ludzi do odbioru audiowizualnych tekstów kultury, wykorzystujących język „ruchomych obrazów”. Książka skierowana jest przede wszystkim do nauczycieli języka ojczystego, którzy – z racji literackiego i językowego wykształcenia – są najlepiej predestynowani do włączenia filmu w obszar edukacyjnych działań i refleksji. Do nich przede wszystkim – choć nie wyłącznie – kieruje autor rozważania o współczesnej pozycji języka filmowego pośród wielu języków kultury, o statusie i miejscu filmu w doświadczeniu współczesnego człowieka, w końcu o sposobach szkolnej (ale przecież nie tylko) analizy i interpretacji dzieła filmowego czy – po prostu – o odmianach edukacyjnych rozmów o filmie.

WSTĘP. W ERZE KULTURY EKRANÓW I TY ZOSTANIESZ REŻYSEREM. JAK FILM ZAGARNIA OBSZARY WSPÓŁCZESNOŚCI

• Język filmu – dominujące narzecze współczesności (i przyszłości?)

• Podmiotowość filmowa, czyli kino jest w nas

• Nauczyć „bawić się w film” – czyli o konieczności kształtowania kompetencji audiowizualnych

• Język filmu jako kluczowe pojęcie edukacji medialnej

• Kształcenie filmowe – lekcja żywego języka

WIZJA ROBERTA WATSONA, CZYLI ROMANTYCZNA OPOWIEŚĆ O EDUKACYJNEJ KARIERZE FILMU

• Film wart edukacji

• Estetyka medium jako klucz do szkolnej edukacji filmowej

• Na skrzyżowaniu stylu i fabuły. O sensie edukacji telewizyjnej

• Zmiana paradygmatu – w stronę nowej szkolnej humanistyki

• Post scriptum

EDUKACJA MEDIALNA I FILMOWA W EUROPIE I NA ŚWIECIE. PERSPEKTYWA FILMOWA

• Filozofia edukacji medialnej w świecie demokratycznym

• Edukacja medialna w Europie. Rozwiązania systemowe

• Australia: tekst w multimedialnym środowisku

• Kanadyjskie Ontario, czyli edukacja w dziedzinie „języków medialności”

• Edukacja medialna w polskiej podstawie programowej kształcenia ogólnego

OD WRAŻEŃ ZMYSŁOWYCH DO POJĘĆ I SENSÓW, CZYLI FILM DAJE DO MYŚLENIA. ECHA IDEI ROBERTA WATSONA W SZKOLE BRYTYJSKIEJ

• Bliżej mediów, bliżej filmu. Celtyckie wizje kształcenia literacko-kulturowego

• Dydaktyczne film studies, czyli – na co polska szkoła wciąż czeka

• Film jako tekst pośród tekstów

DOŚWIADCZENIE FILMU. SZKOLNE WARSZTATY ŚWIADOMEGO OGLĄDANIA

• Ile autonomii dla filmu w szkole?

• Model szkolnego filmoznawstwa

SZKOLNA ANALIZA I INTERPRETACJA FILMU – KONKRETNEGO DZIEŁA

• Analiza filmu w szkolnej rzeczywistości

• Jak podejść do filmu?

• Rozmowy o filmach, nie tylko szkolne

A) Zezowate szczęście

B) Ziemia obiecana

C) Piknik pod Wiszącą Skałą

D) Przypadek

E) Imię róży

F) Romeo i Julia

G) Obsługiwałem angielskiego króla

H) Wielkie piękno

BIBLIOGRAFIA