Tadeusz Różewicz i nowoczesna tożsamość / Wojciech Browarny

Autor tej książki bada prozę Tadeusza Różewicza w odniesieniu do modernizmu jako pewnej wieloimiennej całości. Modelowo realizuje przy tym standardy akademickiego wykładu, referując i analizując różne aspekty tematu, a zarazem nie stroniąc od udziału w dyskusji. Subtelnie cieniuje Różewiczowskie – nowoczesne, lecz nie odpisane z nowoczesności – ambiwalencje; niekompletnie społeczne i nie w pełni prywatne, intencjonalnie autentyczne i nieuchronnie sztuczne, pozornie bezpośrednie i nigdy do końca własne aspekty tożsamości, kreowanej zawsze na próbę, zawsze jako wyobrażony, proleptyczny cel. Książka Wojciecha Browarnego to wynik wielkiej pracy, znakomitego oczytania i dogłębnej znajomości prozy Różewicza, dowód analitycznego i pisarskiego talentu, rzecz o zakroju monograficznym, bogata w interesujące, warte podjęcia i dyskusji wnioski.

Prof. Piotr Śliwiński

WYKAZ SKRÓTÓW 7

NARRACJE TADEUSZA RÓŻEWICZA I NOWOCZESNA

TOŻSAMOŚĆ (WPROWADZENIE) 9

Narracja tożsamości 12

Tadeusz Różewicz i nowoczesność 19

Narracje Różewicza 26

Model i cele opisu 35

1. PRZYGODY CZŁOWIEKA IDEI 47

Klerk i „nowy intelektualista” 48

Między romantyzmem a świadomością nowoczesną 55

Fikcje heroiczne 65

Tożsamość „nowego człowieka” 80

Światopogląd a życie codzienne 91

Granice ideologii 103

Kres pewnego „przymierza” 115

2. KULTURA, PAMIĘĆ I WSPÓLNOTA 129

Uniwersum symboliczne i „mała stabilizacja” 130

PRL jako państwo kulturalne 140

Dwa projekty wychowawcze 155

Kłopoty z pamięcią 171

Tożsamość „z lat dawnych” 177

Człowiek kulturalny w cudzysłowie 193

Śmierć (w) kulturze 212

Tożsamość dla każdego 233

3. JA, CZYTELNIK 239

Narodziny nowoczesnego czytelnika 245

Lektura jako całość i dialog 251

Świat „widziany” w tekście 257

Projekt przestrzeni kulturalnej 260

Czytający i czytany 270

Lector i biografia 276

Sens czytania 279

4. ANATOMIA DOŚWIADCZENIA 283

Egzystencja i powszedniość 288

Między ciałem a światem 295

Somatyczny wymiar historii 308

Kilka wcieleń głodomora 327

Konsumpcja wyobrażeń 332

Tożsamość ucieleśniona i przedstawiona 358

5. MIEJSCE W NARRACJI 365

Miejsca i przestrzeń 365

Krajobrazy początku (mity i doświadczenia) 382

„Szklane domy” i inne utopie 394

Na Zachód (wczesne reportaże) 409

Migracja i azyl 428

Miejsce jako forma „spustoszona” 443

Topobiografia 480

6. TOŻSAMOŚĆ BIOGRAFICZNA I SYGNATURA 487

Sygnatura a tożsamość 487

Granice umowy autobiograficznej 495

Tekstowy podmiot w „kościele jednostki” 502

ZAKOŃCZENIE 511

BIBLIOGRAFIA 515

INDEKS RZECZOWY 543

INDEKS NAZWISK 553

ZUSAMMENFASSUNG 567

SUMMARY 575