Literatura grozi myśleniem / Piotr Kołodziejski

Książka – swoiste edukacyjne credo autora – to efekt namysłu nad myśleniem jako aktywnością decydującą o conditio humana, a także nad sposobami odpowiedzialnego organizowania warunków uprawiania tej aktywności przez innych. Ponieważ każdy człowiek, żyjąc, „wymyśla” unikatową o-powieść autobiograficzną i w ten sposób siebie stwarza, bezcenna w tym niezwykłym procesie, wyznaczanym datami narodzin i śmierci, może się okazać – zdaniem autora – literatura, czyli zbiór opowieści o doświadczeniach cudzych. Opowieści, w których jako ludzie mamy szansę się przeglądać – nawet jeśli ta literatura, ze względu na swą specyfikę, grozi myśleniem. A raczej właśnie dlatego.

Sprawdzony w wieloletniej praktyce i ze znawstwem opisany model edukacji humanistycznej – na miarę XXI wieku – zdecydowanie przeciwstawia się urzędowym schematom. Propozycje zawarte w książce są i konkretne, i nowatorskie, a ich lektura sprawia niewątpliwą intelektualną przyjemność. Autor świetnie zna literaturę i literaturoznawstwo, a prezentowane działania to droga do wolności, rozumienia świata, współpracy, zdolności wyrażania własnych poglądów, akceptacji różnicy i niezgody na myślenie upraszczające rzeczywistość. Efekty są znakomite, a przywoływane wypowiedzi licealistek i licealistów dowodzą, że taka podmiotowa edukacja to nie fantasmagoria, ale realna możliwość.
Całość publikacji ujmuje stylistyczną swadą. Włączenie w narrację chwytów retorycznych, przechodzenie od żartu i ironii do tonu zdecydowanie poważniejszego, a przede wszystkim ciekawe propozycje problemowych analiz rozmaitych współczesnych tekstów kultury (literatura, malarstwo, fotografia, rzeźba, mural itd.) oraz utworów budujących naszą wspólnotową pamięć – wszystko to sprawia, że opisanymi w książce kwestiami zainteresują się z pewnością nie tylko nauczyciele i akademicy.
[Z recenzji prof. dr hab. Marii Kwiatkowskiej-Ratajczak]

Piotr Kołodziej – profesor Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie i dyrektor Instytutu Filologii Polskiej, doktor habilitowany, literaturoznawca, dydaktyk, a także nauczyciel języka polskiego w liceum (VIII PALO w Krakowie), dokąd zaprasza swoich studentów. Interesuje się głównie interferencjami literatury i sztuk wizualnych (zwłaszcza malarstwa), jak również teorią i praktyką kształcenia (ujęcie antropologiczne) – jest współautorem koncepcji edukacji humanistycznej (m.in. program i seria podręczników dla uczniów i nauczycieli To lubię!; książki: Pakt dla szkoły, 2011; Edukacja w czasach cyfrowej zarazy, 2016) oraz współtwórcą Teatru Interakcji (Szkolny Teatr Interakcji, 2016). Opublikował kilkadziesiąt prac naukowych w kraju i za granicą, w tym m.in. monografie Czas na obraz (2013) oraz Dwadzieścia pięć twarzy dziewczyny z perłą (2018).

Prolog: Zbyt wiele myślą. Tacy są najgroźniejsi

Bez-myślenie zadekretowane

Raport z oblężonego świata

Prze-myśleć i powiedzieć po swojemu

Prze-myśleć, by rozumieć lepiej

Wszystko i tak zależy od słów

Na szczęście jest jeszcze literatura

Można też myśleć obrazem

Zmyślenie i rzeczywistość

Jednak nie na darmo myślimy

Wymyślanie siebie

Epilog: Słownik pojęć podstawowych

Podziękowania

Nota edytorska

Summary

Bibliografia

Indeks nazwisk