Wielkie złudzenie. Liberalne marzenia a rzeczywistość międzynarodowa / John J. Mearsheimer

Fascynująca książka jednego z najwybitniejszych badaczy stosunków międzynarodowych, autora Tragizmu polityki mocarstw, twórcy teorii realizmu ofensywnego. Profesor John J. Mearsheimer analizuje idealistyczne złudzenia dotyczące polityki międzynarodowej i leżące u ich źródeł błędy intelektualne. Wskazuje czynniki w rzeczywistości decydujące o postępowaniu państw. Formułuje surowe oskarżenie polityki amerykańskiej ostatniego trzydziestolecia, z jej wiarą w koniec historii oraz możliwość eksportu demokracji liberalnej na cały świat. Wielkie złudzenie to manifest realizmu politycznego i doniosłe wezwanie o powściągliwość, o uznanie ograniczeń narzucanych przez rzeczywistość.

„Książka ta, podobnie jak poprzedni i wydany już w Polsce tom Johna Mearsheimera, jest (…) prawdziwą lekcją politycznej trzeźwości oraz pokazem rozsądnego wyjaśniania teraźniejszości (z delikatnym prognozowaniem przyszłości); (…) dotychczasowy przebieg wydarzeń zdaje się jedynie potwierdzać oceny i opinie J. Mearsheimera. Zgodnie z nimi, na scenę wracają narodowe interesy, polityka siły (power politics), a na najwyższym szczeblu na nowo rozpoczyna się gra mocarstw (…) co nie znaczy wcale, że bez znaczenia będzie i takie państwo jak Polska, o ile tylko odrobi lekcje politycznego realizmu. Ta książka jest jedną z najlepszych możliwych lektur właśnie pod tym względem.

prof. dr hab. Bogdan J. Góralczyk

Wielkie złudzenie (…) jest manifestem – apelem wręcz – do cnoty umiarkowania w polityce zagranicznej. (…) Mearsheimer dobitnie pokazuje zalety realizmu i umiarkowania zamiast liberalnych krucjat, powodujących więcej problemów niż rozwiązań, dużo częściej prowadzących do wojen i innych nieszczęść. Książka przepełniona jest myśleniem zrównoważonym, chłodnym, oddzielającym fakty od emocji, kalkulującym, stawianiem na mądrze rozumiane interesy narodowe. Słowem: cech, jakich w Polsce jest mało, stanowczo za mało.

dr hab. Michał Lubina

John J. Mearsheimer jest profesorem nauk politycznych na Uniwersytecie w Chicago, gdzie został wyróżniony tytułem R. Wendell Harrison Distinguished Service Professor of Political Science. Wśród jego licznych publikacji znajdują się Tragizm polityki mocarstw oraz Wielkie złudzenie. Liberalne marzenia a rzeczywistość międzynarodowa.

Bartłomiej Radziejewski, O pożytkach z pożegnania złudzeń. Przedmowa
do polskiego wydania

Przedmowa

I. Nieziszczalne marzenie

Ameryka wciąga liberalny hegemonizm
na swoje sztandary

Prymat natury ludzkiej

Liberalizm polityczny

Układ książki

II. Natura ludzka a polityka

Kluczowe definicje

Ograniczenia rozumu a dobre życie

„Rozum rządzi światem”

W jak małym stopniu zgadzamy się ze sobą

Dlaczego prawda jest tak nieuchwytna

Społeczna natura człowieka

Imperatyw przetrwania

Znaczenie kultury

Instytucje polityczne a potęga

Polityka w stosunkach między grupami społecznymi

Imperatyw ekspansji

Przetrwanie a kondycja ludzka

III. Liberalizm polityczny

Liberalizm polityczny

Liberalna formuła na utrzymanie porządku

Paradoksy liberalizmu

Liberalizm modus vivendi

Liberalizm postępowy

Potęga rozumu

Progresywizm bez granic

Progresywizm ograniczony

Prawa jednostki a inżynieria społeczna

Triumf liberalnego progresywizmu

Progresywizm w Ameryce

Dlaczego progresywizm wygrał

Utylitaryzm

Liberalny idealizm

Dlaczego liberalni idealiści są liberałami tylko z nazwy

Dlaczego liberalni idealiści są idealistami

IV. Rysy na liberalnym gmachu

Problem nacjonalizmu

Czym jest nacjonalizm?

Czym jest naród?

Podstawowe funkcje narodu

Dlaczego narody chcą państw

Dlaczego państwa pragną narodów

Życie z dominatorem

Potencjał współistnienia

Skąd się wzięła dominacja nacjonalizmu

Nadmierny nacisk na prawa jednostki

Fałszywy uniwersalizm

Co jest ważniejsze od praw człowieka

Przyrodzone prawa człowieka a historia

Pokusa autorytarna

V. Liberalizm jedzie za granicę

Argumentacja za liberalnym hegemonizmem

Szerzenie pokoju na świecie

Ochrona liberalizmu na arenie krajowej

Elity, opinia publiczna i liberalny hegemonizm

Liberalizm zaleca realizm

Podstawy realizmu

Historyczna rola realizmu

Realizm, prawa człowieka i wspólnota
międzynarodowa

Liberalizm a międzynarodowa anarchia

Nacjonalizm a granice inżynierii społecznej

Liberalizm modus vivendi: co by było, gdyby…

Powstanie nowożytnego systemu międzynarodowego

Realizm a powstanie nowożytnego państwa

Narody i państwa

Czy możliwe jest państwo światowe?

Anarchia z nami pozostanie

VI. Liberalizm jako źródło kłopotów

Liberalny militaryzm

Liberalizm utrudnia działania dyplomatyczne

Liberalizm a suwerenność

Destabilizacja i kosztowne porażki

Antagonizowanie najważniejszych graczy
na arenie międzynarodowej

Nawet słabe państwa są twardym orzechem
do zgryzienia

Ograniczenia inżynierii społecznej
i związane z nią zagrożenia

Koszty ignorowania geopolityki

Branie Ukrainy na cel

Bezpośrednie przyczyny

Liberalne klapki na oczach

Liberalizm za granicą osłabia liberalizm w kraju

Tajność i oszukiwanie obywateli

Erozja swobód obywatelskich

Ideologia modernizacji

VII. Liberalne teorie pokoju

Prymat przetrwania

Teoria demokratycznego pokoju

Demokratyczne instytucje a pokój

Logiki normatywne

Dlaczego normy są nieskuteczne

Teoria współzależności gospodarczej

Ograniczenia teorii współzależności gospodarczej

Prymat polityki nad ekonomią

Liberalny instytucjonalizm

Najwyższy cel: współpraca między państwami

Problem anarchii

Dlaczego jestem realistą

VIII. Argumenty za powściągliwością

Liberalizm w polityce zagranicznej to szaleństwo

Realizm a powściągliwość

Nacjonalizm a powściągliwość

Dokąd zmierzają Stany Zjednoczone?

Indeks nazwisk

Indeks nazw państw i nazw geograficznych