Muzułmańska kultura konsumpcyjna / Katarzyna Górak-Sosnowska

Muzułmanie są często postrzegani przez Zachód jako obca, całkowicie odrębna społeczność. Tymczasem pod wpływem globalnych trendów przyswajają i przetwarzają zachodnie wzorce kulturowe, zachowując jednak własną specyfikę i nie wyrzekając się ani swojej religii, ani obyczajów. W ostatnim dziesięcioleciu obserwujemy szybki rozwój muzułmańskiej kultury konsumpcyjnej, spowodowany migracją i obecnością na Zachodzie coraz większej liczby muzułmanów. Cechą charakterystyczną tej kultury jest z jednej strony malejący wpływ tradycji muzułmańskiej, z drugiej jednak sprzeciw wobec negatywnego wizerunku islamu w opinii publicznej społeczeństw zachodnich.

Książka przedstawia rozwój i funkcjonowanie muzułmańskiej kultury konsumpcyjnej na Zachodzie z odniesieniami do państw muzułmańskich. Zawiera omówienie produktów kultury masowej, które czerpiąc z konsumpcyjnych wzorów Zachodu  zachowują jednak muzułmański charakter. Omówiono między innymi: modę (w tym hidżaby i T-shirty), lalki typu Barbie, napoje orzeźwiające, żywność halal, muzykę (hip-hop, heavy metal i punk rock), programy i gry komputerowe, beletrystykę, ale też bankowość. Dzięki tym produktom muzułmanie, zwłaszcza młodzi, uczestniczą w globalnej kulturze na własnych zasadach i otwarcie wyrażają ważne dla nich wartości religijne, społeczne i polityczne.

Katarzyna Górak-Sosnowska, adiunkt w Katedrze Socjologii Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Katedrze Arabistyki i Islamistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się problemami społeczno-gospodarczymi świata arabskiego oraz społecznościami muzułmańskimi na Zachodzie. Opublikowała m.in.Świat arabski wobec globalizacji (2007), Perspektywy świata arabskiego w kontekście Milenijnych Celów Rozwoju (2007) oraz liczne materiały dydaktyczne z zakresu edukacji rozwojowej i międzykulturowej.

Spis rysunków

Spis tabel

Wprowadzenie

Rozdział 1: Wokół kultury konsumpcyjnej

Kultura konsumpcyjna

Rola religii

Marketing etniczny

Konstruowanie tożsamości

Społeczne znaczenie konsumpcji

Rozdział 2: Historia migracji w dwóch odsłonach

Problemy z liczebnością

Europa a świat islamu – wieki konfrontacji

Ameryka Północna i Australia

Rozdział 3: Profil społeczno-ekonomiczny muzułmanów na Zachodzie

Warunki mieszkalniowe

Wykształcenie

Zatrudnienie

Obywatelstwo

Rozdział 4: Instytucjonalne ramy funkcjonowania muzułmanów w przestrzeni publicznej

Relacje między państwem a wspólnotą muzułmańską

Typowe instytucje muzułmańskie

Islam a polityka

Rozdział 5: Islam i muzułmanie w zachodnim dyskursie publicznym

Islam i muzułmanie w zachodniej opinii publicznej

Podmioty i przedmioty dyskursu

Wpływ dyskursu na funkcjonowanie muzułmanów w sferze publicznej

Rozdział 6: Religijność i tożsamość społeczna w procesie przemian

Wymiary akulturacji

Religijność

Stosunek do Zachodu

Między islamem etnicznym a uniwersalistycznym

Rozdział 7: Nowa elita muzułmańska

Tariq Ramadan – europejski muzułmanin

Jusuf al-Karadawi – twarz Al-Dżaziry

Amr Chalid – telewizyjny kaznodzieja

Fethullah Gülen – twórca ruchu społecznego

Hamza Yusuf – amerykański teolog

Siraj Wahhaj – afroamerykański działacz

Rozdział 8: Wymiary konsumpcji na Bliskim Wschodzie - między konsumpcjonizmem a wykluczeniem

Generacja wykluczonych

Bliskowschodni konsumpcjonizm

Od antykonsumeryzmu…

…do muzułmańskiej kultury konsumpcyjnej

Rozdział 9: Moda muzułmańska

Dwa oblicza muzułmanek

Moda w państwach muzułmańskich

Muzułmanki na Zachodzie

Muzułmańska moda sportowa

Moda męska

Odzież młodzieżowa

Przesłanie T-shirtów

Rozdział 10: Muzułmańskie lalki Barbie

Bliskowschodnie i zachodnie lalki muzułmańskie

Kim jest muzułmańska Barbie?

Implikacje społeczne

Rozdział 11: Napoje orzeźwiające

Cola na rynkach muzułmańskich państw Bliskiego Wschodu

Wizerunek coli w świetle bojkotu towarów amerykańskich

Cole muzułmańskie na Zachodzie i Bliskim Wschodzie

Muzułmański wymiar coli

Rozdział 12: Żywność halal i ekoislam

Co może być halal?

Standaryzacja żywności halal

Muzułmańska i niemuzułmańska konkurencja

Restauracje i bary halal

Islam a ekologia

Zieloni muzułmanie

Fair trade a muzułmańska myśl społeczna

Rozdział 13: Muzyka – od naszidu do taqwacore

Islam a muzyka

Yusuf Islam i Sami Yusuf – ikony naszidu

Przesłanie religijne i społeczne

Taqwacore: muzułmański punk

Bliskowschodni metal

Rozdział 14: Hip-hop

Odmiany muzułmańskiego hip-hopu

Hip-hop diaspory muzułmańskiej w Europie: wyznaczniki religijności

O czym rapują europejscy muzułmanie?

Muzułmański hip-hop w USA

Rap religijny

Rap wykorzystujący elementy religijne

Rap nawiązujący do ideologii NOI i NGE

Rozdział 15: Bliskowschodnie i muzułmańskie programy komputerowe

Cyfrowy orientalizm: świat islamu w zachodnich grach komputerowych

Rozgrywki polityczne w technologii flash

Gry Bliskiego Wschodu: między historią a polityką

Muzułmańskie gry edukacyjne

Dla dorosłych: programy użytkowe

Rozdział 16: Cyberfatwy i wirtualny islam

Wskazówki dla religijnych muzułmanów

Jedno pytanie – wiele odpowiedzi

Gdzie szukać? Serwisy z fatwami

Stara treść w nowej formie

Wirtualny prozelityzm

Internetowe randki

Wokół Queer Jihad

Rozdział 17: Literatura popularna

Komiksy

Poradniki

Beletrystyka

Rozdział 18: Bankowość i finanse

Czy zawsze bez procentu? Bankowość w świecie islamu

Uwarunkowania religijne bankowości muzułmańskiej

Instrumenty bankowości muzułmańskiej

Finanse muzułmańskie na Zachodzie

Zakończenie

Słownik terminów

Bibliografia

Indeks osób i nazw