Kino artystów i artystek. Od Mélièsa do Maciunasa / Marcin Giżycki

„Kino artystów i artystek” to autorska historia kina awangardowego, eksperymentalnego, tworzonego przez osoby, które działały także na innych polach twórczych. Bohaterowie i bohaterki Marcina Giżyckiego są malarzami (Fernand Léger), rzeźbiarzami (August Zamoyski), filozofami (Guy Debord), wokalistkami (Yoko Ono), a przede wszystkim właśnie artystami i artystkami, których nie sposób tak łatwo sklasyfikować. Często działali i działały w wielu dziedzinach, od szeroko pojętych sztuk wizualnych po szeroko pojętą literaturę. Oczywiście nie brak tu także postaci fundamentalnych dla awangardy filmowej, by wymienić choćby Mayę Deren czy Shirley Clarke.

Autor opisuje filmy niemożliwe do znalezienia i podaje trudno dostępne informacje, a jednocześnie oswaja nas z kinem awangardowym. Pokazuje także, że film – który historia sztuki przez dekady traktowała jako zjawisko poboczne – w istocie był ważnym środkiem wypowiedzi artystów i artystek.

Marcin Giżycki proponuje autorską historię kina tworzonego przez artystów i artystki, którzy działali też na innych polach sztuki lub byli związani z głównymi kierunkami sztuki XX wieku. Na pierwszą część książki składają się rozdziały omawiające filmy i twórców związanych z ruchami pierwszej połowy XX wieku, takimi jak kubizm, ekspresjonizm, dadaizm, konstruktywizm i surrealizm.

W części drugiej znajdują się eseje poświęcone wybranym powojennym artystom filmowcom, między innymi Harry’emu Smithowi, Mai Deren, Johnowi Whitneyowi czy członkom ruchu Fluxus.

Giżycki pokazuje, że film – przez dekady traktowany przez historyków sztuki jako boczny tor sztuki współczesnej – był w rzeczywistości jej ważnym środkiem wypowiedzi.

Przedmowa

Wstęp I: Cocteau, futuryści i poeci kina

Wstęp II: Kino anegdoty i kino obrazu

Część I: Do 1945

1. Georges Méliès, czyli „celnik” Rousseau awangardy filmowej

2. Abstrakcja w ruchu, czyli narodziny nowej sztuki

3. Film kubistyczny, czyli Fernand Léger i kino

4. Dada i surrealizm, czyli kino zbiorowej zabawy

5. Złoty wiek, czyli arcydzieło prowokacji

6. Germaine Dulac, czyli artystka wśród mizoginów

7. Symfonie wielkomiejskie, czyli o awangardzie popularnej

8. Film w kręgu polskiej awangardy dwudziestolecia, czyli o próbach stworzenia ruchu

9. August Zamoyski, czyli rzeźbiarz z kamerą

10. Europa, czyli skarb odnaleziony

Część II: 1945–1970

11. Sny, które można kupić za pieniądze, czyli awangarda bawi się dalej

12. Maya Deren, czyli haitańska bogini

13. Shirley Clarke, czyli znana, a jednak nieznana

14. Harry Smith, czyli ostatni czarnoksiężnik zachodniego świata

15. Stan Brakhage, czyli guru undergroundu

16. Guy Debord, czyli prawdziwie bezkompromisowe kino

17. Awangarda i odwilż, czyli o eksperymencie w polskim kinie przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku

18. Andrzej Pawłowski, czyli twórca osobny

19. Fluxfilm, czyli o outsiderach awangardy

20. Film Samuela Becketta, czyli zbuntowane oko

Przypisy

Bibliografia

Źródła pierwodruków

O Autorze