Intencjonalność i semantyka / Andrzej Dąbrowski

Intencjonalność jest własnością tego, co psychiczne. Jest wpisana w naszą świadomość, w spostrzeganie, myślenie, pamięć, wolę, wyobrażanie itd. Wszystkie te akty odnoszą się bowiem do czegoś, na coś wskazują lub coś przedstawiają. Intencjonalność jest odpowiedzią na pytanie o to, jak to się dzieje, że nasze umysły docierają do tego, co poza nimi, do przedmiotów transcendentnych, ale także do obiektów wewnętrznych, przeszłych, wydobytych z pamięci lub przyszłych, wyobrażonych, abstrakcyjnych lub nigdy nieistniejących. Intencjonalność jest wpisana również w język: nazwy i zdania mają charakter intencjonalny, tj. pierwsze coś oznaczają, a drugie są prawdziwe lub fałszywe. W książce analizowana jest intencjonalność w tych dwóch perspektywach, umysłowej i językowej.

Praca Andrzeja Dąbrowskiego omawia wszystkie podstawowe problemy dotyczące problematyki intencjonalności. Są one rozważane zarówno w aspekcie historycznym jak i systematycznym.(…) W literaturze filozoficznej, zarówno krajowej jak i zagranicznej, jest wiele prac na temat relacji pomiędzy intencjonalnością a semantyką. Są to artykuły poświęcone rozmaitym szczegółowym problemom. Brakuje systematycznej monografii zbierającej dotychczasowe wyniki i rysującej dalsze perspektywy. Książka A. Dąbrowskiego eliminuje ten brak.

prof. Jan Woleński

Wstęp

Wprowadzenie

Rozdział I. Kontekst historyczny

1. Starożytność i okres hellenistyczny

2. Średniowiecze

3. Okres nowożytny

Rozdział II. Intencjonalność via akty mentalne

1. Zagadnienie świadomości

2. Franza Brentana ujęcie psychologii

2.1. Wczesna teoria intencjonalności Brentana

2.2. Późna teoria intencjonalności Brentana

3. Akt, treść i przedmiot w filozofii Kazimierza Twardowskiego

3.1. Współczesne kontrowersje wokół treści

4. Intencjonalność w fenomenologii. Rozważania wstępne

4.1. Struktura przeżycia intencjonalnego

4.2. Wyrażenia językowe i znaczenie w filozofii Edmunda Husserla

4.3. Noeza i noemat

4.4. Synteza i intencjonalność operacyjna

5. Akty i przedmioty intencjonalne

w fenomenologii Romana Ingardena

5.1. Określenie przedmiotów czysto intencjonalnych

5.2. Momenty bytowe i forma przedmiotów

czysto intencjonalnych

5.3. Rzeczywistość znaczeń językowych

Rozdział III. Intencjonalność via semantyka i przyczynowe

teorie odniesienia

1. Konotacja i denotacja Johna Stuarta Milla

2. Sens i znaczenie Gottloba Fregego

3. Bertrand Russell: problem mentalnej intencjonalności podmiotu

3.1. Teoria deskrypcji

3.2. Krytyka teorii deskrypcji

4. Teorie przyczynowe i hybrydyczne

5. Zakończenie

Rozdział IV. Prymat intencjonalności myśli (filozofia analityczna)

1. Roderick M. Chisholm a Franz Brentano o intencjonalności

2. Lingwistyczne kryteria Chisholma

2.1. Atrybucja bezpośrednia i prymat intencjonalności

3. Struktura świadomości wedle Johna R. Searle’a

3.1. Natura intencjonalności wedle Searle’a

4. David Rosenthal: wyrażanie myśli przez akt mowy

4.1. Nieszczere akty mowy a wyjaśnienie związku myśl – mowa

4.2. Rosenthala wyjaśnienie intencjonalności

Rozdział V. Behawioryzm: ku większemu obiektywizmowi

1. Geneza i początki behawioryzmu

2. Operacjonizm, behawioryzm logiczny (fizykalistyczny)

i analityczny Gilberta Ryle’a

3. Behawioryzm metodologiczny Wilfrida S. Sellarsa

4. Ludwiga Wittgensteina odwrót od wnętrza

5. Behawioryzm eliminatywistyczny Willarda Van Ormana Quine’a

Rozdział VI. Spory wokół intencjonalizmu w teorii znaczenia (język potoczny)

1. Język potoczny i teoria aktów mowy

2. Ludwig Wittgenstein: rozrachunek z wielką tradycją

3. Redukcjonizm Paula Grice’a

4. John R. Searle o regułach dla aktów mowy

4.1. Teoria znaczenia

5. Pragmatyka a semantyka

Rozdział VII. Prawda i znaczenie. Rozwój semantyki

w sensie Alfreda Tarskiego

1. Prawda jako relacja korespondencji

1.1. Ugruntowanie naukowej semantyki.

Semantyczna definicja prawdy

1.2. Słaba a silna relacja korespondencji

2. Rudolf Carnap: przekroczenie syntaktyki

2.1. Semantyczna metoda Carnapa

2.2. Problem abstrakcyjnych obiektów w semantyce

3. Warunkowoprawdziwościowa teoria znaczenia

3.1. Kilka uwag do teorii Donalda Davidsona

4. Umiarkowana a „pełnokrwista” teoria znaczenia

Rozdział VIII. Współczesne próby naturalizacji intencjonalności

1. O naturalizacji i naturalizmie

2. Instrumentalizm Daniela Dennetta

3. Teoria informacyjna Freda Dretskego

4. Funkcjonalizm Ruth Millikan

5. Kilka uwag krytycznych

Zakończenie

Bibliografia

Indeks nazwisk

Summary