„Namiętnie pokochałem Morze Śródziemne” – tak brzmi pierwsze zdanie monumentalnej pracy Fernanda Braudela, uznawanej przez wielu za największe dzieło historiografii światowej naszych czasów. Trudno przecenić znaczenie i wpływ tej najbardziej znanej i konsekwentnie zrealizowanej koncepcji badawczej nurtu „historii globalnej” – wyjątkowej tak za sprawą ujęcia, warsztatu, jak i okoliczności powstania. Łącząc płaszczyznę czasu geograficznego, czasu społecznego i czasu jednostkowego Fernand Braudel dowiódł, że historia-opowieść nie jest jedyną metodą w ścisłym sensie obiektywną, a pożytki płynące z lektury jego ambitnego dzieła są nieprzemijające.
Nim Braudel stał się Braudelem. Narodziny książki
Przedmowa do drugiego wydania
Przedmowa do pierwszego wydania
CZĘŚĆ PIERWSZA: ROLA ŚRODOWISKA
I. Półwyspy. Góry, płaskowyże, równiny
Rozdział 1. Najpierw góry
Rozdział 2. Płaskowyże, przeciwgóry i wzgórza
Rozdział 3. Równiny
Rozdział 4. Przegony bądź koczownictwo. Dwa światy śródziemnomorskie
II. W sercu świata śródziemnomorskiego. Morza i wybrzeża
Rozdział 1. Płynne równiny
Rozdział 2. Krawędzie kontynentów
Rozdział 3. Wyspy
III. Obszary pograniczne, czyli większy wymiar Morza Śródziemnego
Rozdział 1. Sahara, drugie oblicze Morza Śródziemnego
Rozdział 2. Europa a świat śródziemnomorski
Rozdział 3. Ocean Atlantycki
IV. Jedność fizyczna. Klimat i historia
Rozdział 1. Jedność klimatyczna
Rozdział 2. Pory roku
Rozdział 3. Czy od XVI wieku zmienił się klimat?
V. Jedność ludzka. Szlaki i miasta, miasta i szlaki
Rozdział 1. Drogi lądowe i szlaki morskie
Rozdział 2. Żegluga. Tonaż i koniunktura
Rozdział 3. Funkcje miejskie
Rozdział 4. Miasta, świadkowie wieku
CZĘŚĆ DRUGA: LOSY ZBIOROWE I RUCHY CAŁOŚCIOWE
I. Gospodarka. Miara wieku
Rozdział 1. Przestrzeń, wróg numer jeden
Rozdział 2. Liczba ludzi
Rozdział 3. Czy można stworzyć „model” gospodarki śródziemnomorskiej?
II. Gospodarka. Kruszce, pieniądze i ceny
Rozdział 1. Świat śródziemnomorski i złoto Sudanu
Rozdział 2. Srebro z Ameryki
Rozdział 3. Wzrost cen
III. Gospodarka. Handel i transport
Rozdział 1. Handel pieprzem
Rozdział 2. Równowaga i kryzys w śródziemnomorskiej sytuacji zbożowej
Rozdział 3. Handel i transport. Żaglowce atlantyckie
IV. Imperia
Rozdział 1. U genezy imperiów
Rozdział 2. Środki i słabości państw
V. Społeczeństwa
Rozdział 1. Reakcja senioralna
Rozdział 2. Zdrada mieszczaństwa
Rozdział 3. Nędza i bandytyzm
VI. Cywilizacje
Rozdział 1. Ruchliwość i stabilność cywilizacji
Rozdział 2. Zalewanie jednej cywilizacji przez drugą
Rozdział 3. Jedna cywilizacja przeciwko wszystkim innym – los Żydów
Rozdział 4. Promieniowanie na zewnątrz
VII. Formy wojny
Rozdział 1. Wojna eskadr i umocnionych granic
Rozdział 2. Korsarstwo, pomocnicza forma wojny
VIII. Zamiast konkluzji. Koniunktura i koniunktury
CZĘŚĆ TRZECIA: ZDARZENIA, POLITYKA I LUDZIE
I. 1550–1559: Wznowienie i koniec wojny światowej
Rozdział 1. U źródeł wojny 1545–1550. Pokój na Morzu Śródziemnym
Rozdział 2. Wojna na Morzu Śródziemnym i poza nim
Rozdział 3. Powrót do wojny. Decyzje są podejmowane jeszcze na Północy
Rozdział 4. Hiszpania w środku stulecia
II. Ostatnie sześć lat supremacji tureckiej, 1559–1565
Rozdział 1. Wojna z Turkami. Czy było to hiszpańskie szaleństwo?
Rozdział 2. Hiszpania zbiera siły
Rozdział 3. Malta, próba sił (18 maja–8 września 1565)
III. Narodziny Ligi Świętej, 1566–1570
Rozdział 1. Niderlandy czy kraje śródziemnomorskie?
Rozdział 2. Przełom. Wojna w Grenadzie
IV. Lepanto
Rozdział 1. Bitwa 7 października 1571 roku
Rozdział 2. Dramatyczny rok 1572
Rozdział 3. „Zdrada” Wenecji i dwukrotne zdobycie Tunisu, 1573–1574
V. Rozejmy hiszpańsko-tureckie, 1577‒1584
Rozdział 1. Misja Marglianiego, 1578–1581
Rozdział 2. Wojna opuszcza świat śródziemnomorski
VI. Morze Śródziemne poza wielką historią
Rozdział 1. Trudności i kłopoty tureckie
Rozdział 2. Od francuskich wojen domowych do otwartej wojny z Hiszpanią, 1589–1598
Rozdział 3. Wojny na morzu nie będzie
Zakończenie
Źródła
Ilustracje
Spis rysunków i tabel
Spis ilustracji
Przypisy