Dietetyka i sztuka kulinarna antyku i wczesnego Bizancjum (II–VII w.). Część 2. Pokarm dla ciała i ducha / Maciej Kokoszko

Jest to kontynuacja cyklu książek poświęconych historii jedzenia, dietetyki i medycyny w antyku klasycznym i wczesnym Bizancjum. Autorzy przedstawiają studia odnoszące się do kolejnych grup pokarmów – kontynuując wątek podjęty w części I książki Dietetyka i sztuka kulinarna antyku i wczesnego Bizancjum (II–VII w.) pt. Zboża i produkty zbożowe w źródłach medycznych antyku i wczesnego Bizancjum (nr XVI, ser. „Byzantina Lodziensia”), opisując rolę roślin strączkowych i warzyw, immanentnych składników diety starożytnych. Analizują też znaczenie mięs, podrobów i wyrobów wędliniarskich w kuchni i praktyce medycznej. Ważne są też teksty odnoszące się do kulturowych, ideologicznych i ekonomicznych aspektów żywności w życiu ówczesnych społeczności grecko-rzymskich i bizantyńskich. Aprowizacja Antiochii nad Orontesem nabiera znaczenia studium przypadku, zaś tekst o nawykach żywieniowych, smakoszostwie i poszczeniu ilustruje kontekst antropologiczny i historyczny diety. Pozwala zrozumieć pozamaterialne przyczyny konkretnej praktyki dietetycznej na podstawie drobiazgowej i erudycyjnej analizy setek świadectw źródłowych ówczesnego piśmiennictwa i pokazuje religijne znaczenie zwyczajów żywieniowych. Publikacja stanowi syntetyczne ujęcie zarządzania dostępnością żywności dla dużych skupisk ludzkich tego okresu. Antiochia nad Orontesem jest dobrym przedmiotem badań ze względu na długotrwałą (i ciągle aktualną) tradycję badań archeologicznych i stosunkowo bogaty zasób źródeł pisanych.

Wstęp – Maciej Kokoszko 1

Rozdział I. Aprowizacja Antiochii nad Orontesem w czasach cesarstwa rzymskiego. Status quaestionis – Paweł Filipczak 3

Uwagi wstępne  3

1. Zaopatrzenie w wodę  6

2. Zaopatrzenie w produkty rolne i zwierzęce  32

Rozdział II. Pokarm dla zdrowia ciała. Rośliny strączkowe, warzywa, mięso oraz produkty zwierzęce – Maciej Kokoszko, Krzysztof Jagusiak, Zofia Rzeźnicka 53

Cele badawcze – Maciej Kokoszko 53

Wstęp. Dietetyka, farmakologia i sztuka kulinarna w źródłach medycznych (II–VII w.)  – Maciej Kokoszko, Krzysztof Jagusiak, Zofia Rzeźnicka 55

1. Rola roślin strączkowych (óspria) w świetle źródeł medycznych pomiędzy II a VII w.  – Maciej Kokoszko, Zofia Rzeźnicka, Krzysztof Jagusiak 67

Soczewica – Maciej Kokoszko, Krzysztof Jagusiak 76

Bób – Krzysztof Jagusiak, Zofia Rzeźnicka 96

Łubin – Zofia Rzeźnicka 116

2. Rola warzyw w diecie na podstawie źródeł medycznych w okresie pomiędzy II a VII w.  – Maciej Kokoszko, Krzysztof Jagusiak, Zofia Rzeźnicka 127

Dzika flora jadalna – Maciej Kokoszko, Krzysztof Jagusiak, Zofia Rzeźnicka 144

Sałata – Zofia Rzeźnicka 169

Kapusta – Krzysztof Jagusiak 176

Rzodkiew – Maciej Kokoszko 184

Burak – Maciej Kokoszko, Krzysztof Jagusiak 190

Czosnek – Zofia Rzeźnicka 196

Cebula – Krzysztof Jagusiak 203

Por – Maciej Kokoszko 208

3. Rola mięsa w okresie pomiędzy II a VII w. w świetle źródeł medycznych – Zofia Rzeźnicka 213

3.1. Zwierzęta czworonożne  226

3.2. Drób  305

3.3. Podroby i inne produkty pochodzenia zwierzęcego  376

3.4. Wyroby wędliniarskie  426

Wnioski – Maciej Kokoszko, Krzysztof Jagusiak, Zofia Rzeźnicka 448

Słowniczek wybranych terminów greckich – Zofia Rzeźnicka 456

Rozdział III. Od obżarstwa do postu – praktykowanie wstrzemięźliwości od pokarmu przez chrześcijan do VII w. – Sławomir Bralewski 463

Wykaz skrótów 523

Bibliografia 527

Źródła  527

Opracowania  549

Summary 575

Indeks osobowy 585


Indeks nazw geograficznych i etnicznych 599