Niniejsza monografia powstała jako praca zbiorowa autorów, których doświadczenie oraz wiedza z obszaru zarządzania i procesów zmian w szkolnictwie wyższym, w szczególności w zakresie procesów konsolidacji, umożliwiła przygotowanie dzieła praktycznego. Podejmuje się w nim problemy o charakterze strategicznym, zarówno z perspektywy polityki państwa w sektorze szkolnictwa wyższego, jak i z perspektywy poszczególnych uczelni, uwzględniając zagadnienia prawne, finansowe i organizacyjne procesów konsolidacji, w szczególności w polskich warunkach.
Monografia obejmuje również studia przypadków z kraju i zagranicy. Jej uzupełnieniem jest deskrypcja wybranych, perspektywicznych rozwiązań organizacyjnych, które mogą sprawdzać się jako rozwiązania posttransakcyjne, z reguły decydujące o powodzeniu procesów konsolidacyjnych. W pracy odnajdzie P.T. Czytelnik także charakterystykę stanu procesów konsolidacji w Polsce i za granicą, co stanowi tło dla rozważań szczegółowych. Monografię adresujemy zarówno do praktyków jak też badaczy procesów zarządzania w szkolnictwie wyższym - zarówno publicznym, jak i niepublicznym. Jej adresatami są również osoby i instytucje współkreujące politykę publiczną w sektorze szkolnictwa wyższego. Jesteśmy przekonani, że będzie ona nie tylko dokumentem swoich czasów, lecz może być także źródłem wiedzy potrzebnej do podjęcia słusznych decyzji zarządczych dla kadr kierowniczych uczelni wyższych w Polsce.
Wstęp 11
Część I
Strategiczne aspekty procesów konsolidacji w sektorze szkolnictwa wyższego
Rozdział 1
Warunki sukcesu fuzji jako elementu strategii uczelni wyższych – Andrzej Kaleta 21
1.1. Rola fuzji w strategiach rozwoju współczesnych organizacji 22
1.2. Strategiczne warunki sukcesu fuzji 23
1.3. Możliwości fuzji w polskim sektorze uczelni wyższych 27
Rozdział 2
Konsolidacja a konkurencyjność organizacji – Marek Jacek Stankiewicz 33
2.1. Konkurencyjność organizacji jako warunek jej efektywnego funkcjonowania 34
2.2. Konsolidacja jako droga wzrostu organizacji 41
2.3. Efekty konsolidacji sprzyjające konkurencyjności 42
2.4. Potencjalne „słabe strony” konsolidacji 45
Bibliografia 47
Rozdział 3
Sieciowe formy współdziałania niepublicznych szkół wyższych na świecie i w Polsce: realia i perspektywy – Krzysztof Łobos, Mirosława Szewczyk 49
3.1. Przesłanki stosowania rozwiązań sieciowych w szkolnictwie wyższym 50
3.2. Sieciowe formy współdziałania oraz ich egzemplifikacje 52
3.3. Potencjalne korzyści płynące ze współdziałania – przykłady polskie 55
Bibliografia 58
Część II
Stan procesów konsolidacji w szkolnictwie wyższym
Rozdział 4
Konsolidacja sektora szkolnictwa wyższego w Polsce. Kierunki i uwarunkowania przełomu jakościowego – Waldemar Frąckowiak 61
4.1. Rozważania nad modelem kształcenia wyższego na miarę wyzwań cywilizacyjnych XXI wieku 62
4.2. O istocie konsolidacji 66
4.3. Procesy konsolidacji szkolnictwa wyższego. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość 69
Bibliografia 76
Rozdział 5
Koncentracja, konsolidacja i dekonsolidacja w polskim szkolnictwie wyższym – Paweł Zygarłowski 77
5.1. Kluczowe uwarunkowania 78
5.2. Struktura rynku szkolnictwa wyższego 79
5.3. Koncentracja na rynku szkolnictwa wyższego 83
5.4. Formy konsolidacji 85
5.5. Dekonsolidacja 93
Bibliografia 96
Rozdział 6
Procesy konsolidacji polskiego szkolnictwa wyższego na tle doświadczeń zagranicznych – stan obecny i perspektywy – Elżbieta Janczyk-Strzała 99
6.1. Obecna sytuacja szkolnictwa wyższego w Polsce 99
6.2. Przesłanki procesów konsolidacji 100
6.3. Przykłady dotychczasowych procesów konsolidacyjnych w Polsce 101
6.4. Doświadczenia konsolidacyjne na przykładzie uniwersytetów z wybranych krajów 104
Bibliografia 107
Rozdział 7
Proces konsolidacji w szkolnictwie wyższym – najważniejsze zagrożenia – Katarzyna Zioło 109
7.1. Istota i stan szkolnictwa wyższego w Polsce 110
7.2. Najważniejsze zagrożenia związane z procesem konsolidacji w polskim szkolnictwie wyższym 116
Bibliografia 121
Rozdział 8
Prywatne systemy uniwersyteckie w Polsce – Paweł Zygarłowski 123
8.1. Pojęcia i wcześniejsze badania 124
8.2. Klasyfikacja prywatnych systemów uniwersyteckich 125
8.3. Historia i skala zjawiska 127
8.4. Zarządzanie prywatnymi systemami uniwersyteckimi 132
8.5. Kierunki przyszłego rozwoju 137
Bibliografia 138
Część III
Prawno-organizacyjne i finansowe aspekty procesów konsolidacji w szkolnictwie wyższym
Rozdział 9
Franczyza jako instrument stabilizacji rynku usług edukacyjnych szkolnictwa wyższego – Halina Szulce 143
Rozdział 10
Konsolidacja szkół wyższych w drodze przeniesienia przedsiębiorstwa w perspektywie uwarunkowań prawnych – Monika Zajkowska, Filipina Narkiewicz-Kurek, Marek Małkowski 149
10.1. Uczelnia niepubliczna jako przedsiębiorstwo 150
10.2. Przedsiębiorstwo uczelni niepublicznej jako przedmiot obrotu prawnego 154
10.3. Skutki przeniesienia przedsiębiorstwa 155
10.4. Skutki w zakresie prawa pracy 157
10.5. Forma przeniesienia przedsiębiorstwa 160
Bibliografia 164
Rozdział 11
Związek uczelni jako forma konsolidacji szkół wyższych – Paweł Zygarłowski 167
11.1. Podstawy prawne 168
11.2. Modele funkcjonowania związku uczelni 173
11.3. Finansowanie działalności związku uczelni 181
11.4. Polskie doświadczenia w tworzeniu związków uczelni 182
Bibliografia 185
Część IV
Praktyczne aspekty procesów konsolidacji w szkolnictwie wyższym
Rozdział 12
ZUT w Szczecinie jako efekt konsolidacji uczelni – refleksje i wnioski z ponad 5-letniego istnienia – Irena Łącka 191
12.1. Motywy fuzji i przejęć w literaturze 193
12.2. Motywy partnerów połączenia uczelni 195
12.3. Geneza połączenia Akademii Rolniczej w Szczecinie z Politechniką Szczecińską 196
12.4. Powstanie Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie 200
12.5. Pozycja i rola ZUT w Szczecinie jako wiodącej uczelni regionu w 2014 r. 202
Bibliografia 206
Rozdział 13
Konsolidacja Franklin University z Urbana University. Opis przypadku – Paweł Zygarłowski 207
13.1. Tło rynkowe 207
13.2. Urbana University 208
13.3. Franklin University 209
13.4. Proces fuzji 210
Rozdział 14
Operacyjne aspekty połączenia uczelni wyższych – wyzwania w obszarze e-learningu – Joanna Nogieć 215
14.1. Teoretyczne aspekty łączenia uczelni w obszarze e-learningu 216
14.2. Aspekty operacyjne połączenia 217
14.3. Wyzwania i dobre praktyki 221
Bibliografia 223
Rozdział 15
Wskaźniki oceny studiów i uczelni jako miary oceny procesu konsolidacji – na podstawie wyników badań studentów Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu i Wyższej Szkoły Zarządzania i Finansów we Wrocławiu – Paweł Zeller, Grzegorze Niklas 225
15.1. Interesariusze w procesie konsolidacji uczelni wyższej 225
15.2. Relacje ze studentem i pomiędzy studentami jako zasób uczelni wyższej 227
15.3. Studenci jako interesariusze w procesie konsolidacji 228
15.4. Tło badania 229
15.5. Metodologia badawcza 230
15.6. Próba badawcza 231
15.7. Ogólny wskaźnik satysfakcji 232
15.8. Wskaźnik przewagi konkurencyjnej 232
15.9. Szczegółowe oceny satysfakcji 234
Bibliografia 236
Zakończenie 237
Spis tabel 241
Spis rysunków 242
Spis schematów i wykresów 243