TAIPI. Obrazki z życia Polinezyjczyków / Herman Melville

Opublikowana w 1846 roku, pierwsza powieść Hermana Melville’a to historia czteromiesięcznego pobytu amerykańskiego żeglarza w dolinie Taipi na polinezyjskiej wyspie Nuka Hiva. Debiut − oparty na doświadczeniach autora, które przemieszał z tym, co wyniósł z lektur, i tym, co niektórzy akademicy zwykli nazywać stekiem kłamstw – spotkał się z dużym zainteresowaniem czytelników po obu stronach oceanu, spragnionych opowieści na temat egzotycznych krain oraz obyczajów ich „barbarzyńskich” mieszkańców. „Człowiek żyjący wśród kanibali” zdobył rozgłos, także przez kontrowersje, jakie wzbudził erotyczny wątek powieści, jak i niepochlebny opis misjonarzy, usiłujących nawracać tubylców na „prawdziwą wiarę”.

Przedmowa autora

ROZDZIAŁ I.Morze – Tęsknota za wybrzeżem – Statek złakniony lądu – Cel podróży – Markizy – Przygoda żony misjonarza wśród dzikich – Charakterystyczna anegdota o królowej Nuku Hivy

ROZDZIAŁ II.Rejs z terenów łowisk na Markizy – Senne chwile na statku – Sceneria mórz południowych – Ziemia! – Zastajemy eskadrę francuską na kotwicy w zatoce Nuku Hivy – Osobliwy pilot – Eskorta pirog – Flotylla orzechów kokosowych – Pływający goście wdzierają się na pokład „Dolly” – Stan rzeczy, który potem nastąpił

ROZDZIAŁ III.Krótka relacja o najświeższych poczynaniach Francuzów na Markizach – Roztropne postępowanie admirała – Sensacja wywołana przez przybycie obcych – Pierwszy koń oglądany przez wyspiarzy – Refleksje – Nędzny podstęp Francuzów – Dygresja na temat Tahiti – Opanowanie wyspy przez admirała – Dziarski postępek angielskiej damy

ROZDZIAŁ IV.Sytuacja na statku – Zawartość jego spiżarni – Długość rejsów na morzach południowych – Historia latającego wieloryba – Postanawiam opuścić statek – Zatoka Nuku Hiva – Taipisowie – Najście Portera na ich dolinę – Refleksje – Wąwóz Taior – Rozmowa starego królaz francuskim admirałem

ROZDZIAŁ V.Myśli poprzedzające próbę ucieczki – Toby,kolega marynarz, zgadza się współuczestniczyć w tym przedsięwzięciu – Ostatnia noc na statku

ROZDZIAŁ VI.Próbka marynarskiego oratorstwa – Krytyczne uwagi marynarzy – Wachtasterbortowa dostaje przepustkę – Ucieczka w góry

ROZDZIAŁ VII.Druga strona góry – Rozczarowanie – Lista rzeczy zabranych ze statku – Podział zapasu chleba – Wygląd wnętrza wyspy – Odkrycie – Rozpadlina i wąwóz – Bezsenna noc – Dalszeodkrycia – Moja choroba – Krajobrazmarkizański

ROZDZIAŁ VIII.Doniosłe pytanie: Taipi czy Happar? – Szaleńcze przedsięwzięcie – Przygnębiająca sytuacja – Noc w parowie – Ranny posiłek – Szczęśliwy pomysł Toby’ego – Wędrówka ku dolinie

ROZDZIAŁ IX.Niebezpieczna przeprawa przez wąwóz – Zejście w dolinę

ROZDZIAŁ X.Wejście do doliny – Ostrożny marsz – Ścieżka – Owoce – Odkrywamy dwóch krajowców –Ich osobliwe zachowanie – Zbliżamy siędo zamieszkanej części doliny – Sensacjawywołana naszym widokiem – Przyjęcie w domu jednego z tubylców

ROZDZIAŁ XI.Nocne refleksje – Poranni goście – Wojownik w pełnym stroju – Dziki eskulap – Praktyka sztuki uzdrawiania – Kamerdyner – Opis domu mieszkalnego w dolinie – Portretyjego mieszkańców

ROZDZIAŁ XII.Usłużność Kori-Kori – Jego oddanie – Kąpiel w strumieniu – Brak wyrafinowania panien z Taipi – Przechadzka z Mehewim – Taipisowski gościniec – Gaje Tabu – Teren do Hula-hula – Tai – Sterani dzicy – Gościnność Mehewiego – Nocne obawy – Przygoda w ciemnościach – Honory czynione gościom – Dziwny pochód i powrót do domu Marheja

ROZDZIAŁ XIII.Próba sprowadzenia pomocy z Nuku Hivy – Niebezpieczna przygoda Toby’ego w górach Happaru – Elokwencja Kori-Kori

ROZDZIAŁ XIV.Wielkie wydarzenie w dolinie – Wyspiarskitelegraf – Coś przydarza się Toby’emu –Faiewei okazuje czułe serce – Melancholijnerefleksje – Tajemnicze postępowaniewyspiarzy – Przywiązanie Kori-Kori –Wiejska sofa – Luksus – Kori-Kori roznieca ogień à la Taipi

ROZDZIAŁ XV.Dobroć Marheja i reszty wyspiarzy – Dokładny opis drzewa chlebowego – Rozmaite sposoby przyrządzania jego owoców

ROZDZIAŁ XVI.Smętna sytuacja – Zdarzenie w Tai – Anegdota Marheja – Golenie głowy wojownika

ROZDZIAŁ XVII.Poprawa zdrowia i stanu ducha – Szczęśliwość Taipisów – Ich uciechy porównane z rozrywkami bardziej oświeconych społeczności – Różnice między występkami ludzi cywilizowanych i nieoświeconych – Potyczka w górach z happarskimi wojownikami

ROZDZIAŁ XVIII.Pływam w towarzystwie dziewcząt z doliny – Piroga – Skutki tabu – Rozkoszna wycieczka postawie – Piękny kaprys Faiewei – Nowa szata – Obcy przybywa do doliny – Jego tajemnicze postępowanie – Wyspiarskie oratorstwo – Rozmowa – Jej skutki – Odejście nieznajomego

ROZDZIAŁ XIX.Refleksje po odejściu Marnu – Bitwana pukawki – Dziwny pomysł Marheja –Sposób wyrabiania tapy

ROZDZIAŁ XX.Dzieje zwykłego dnia w dolinie Taipi – Tańce dziewczyn markizańskich

ROZDZIAŁ XXI.Źródło Arwa Uai – Niezwykłe zabytkowe szczątki – Kilka uwag na temat dziejów pai-pai znajdujących się w dolinie

ROZDZIAŁ XXII.Przygotowania do wielkiego festynuw dolinie – Dziwne poczynania w Gajach Tabu – Pomnik z tykw – Strój galowy taipisowskich panien – Wyruszenie na festyn

ROZDZIAŁ XXIII.Święto Tykw

ROZDZIAŁ XXIV.Myśli nastręczone przez Święto Tykw – Nieścisłość pewnych opublikowanych relacji o wyspie – Powody – Zaniedbanie pogan w dolinie – Wizerunek poległego wojownika – Osobliwy zabobon – Kapłan Kolori i bóg Moa Artua – Zdumiewający obrzęd religijny – Zrujnowany święty przybytek – Kori-Korii bożyszcze – Wnioski

ROZDZIAŁ XXV.Ogólne informacje zebrane na festynie – Uroda Taipisów – Ich wyższość nad mieszkańcami innych wysp – Różnice w kolorze skóry – Roślinny kosmetyk i maść – Świadectwa podróżników o niepospolitej piękności Markizanów – Nieliczne dowody obcowania z cywilizowanymi istotami – Zdezelowany muszkiet – Prymitywna prostota rządów – Królewska godność Mehewiego

ROZDZIAŁ XXVI.Król Mehewi – Aluzja do jego hawajskiej mości – Postępowanie Marheja i Mehewiego w pewnych delikatnych materiach – Szczególny rodzaj małżeństwa – Liczba ludności – Jednolitość – Balsamowanie – Miejsce chowania zwłok – Obrzęd pogrzebowy w Nuku Hivie – Liczba mieszkańców Taipi – Rozmieszczenie domów – Szczęśliwość w dolinie – Przestroga – Kilka myśli na temat cywilizacji wysp – Uwagi o teraźniejszym stanie Hawajczyków – Historia żony misjonarza – Wytworne ekwipaże w Oahu – Refleksje

ROZDZIAŁ XXVII.Stosunki społeczne i ogólny charakter Taipisów

ROZDZIAŁ XXVIII.Wyprawy rybackie – Sposób podziału ryb – Bankiet o północy – Świece mierzące czas – Bezceremonialny sposób jedzenia ryb

ROZDZIAŁ XXIX.Historia naturalna doliny – Złote jaszczurki – Brak płochliwości ptaków – Komary – Muchy – Psy – Samotny kot – Klimat – Palma kokosowa – Szczególne sposoby wdrapywania się na nią – Zwinny młody wódz – Nieulękłość dzieci – Tu-Tu i palma kokosowa – Ptaki w dolinie

ROZDZIAŁ XXX.Profesor sztuk pięknych –Jego prześladowanie – Coś niecoś o tabu i tatuażu – Dwie historie ilustrujące pierwsze z nich – Kilka myśli o dialekcie Taipi

ROZDZIAŁ XXXI.Dziwny obyczaj wyspiarzy – Ich zaśpiewy oraz szczególne właściwości głosu – Zachwyt króla, gdy po raz pierwszy usłyszał piosenkę – Nowa godność nadana autorowi – Instrumenty muzyczne w dolinie – Zachwyt krajowców nad popisem pięściarskim – Pływające dziecię – Piękne sploty dziewcząt – Olejek do włosów

ROZDZIAŁ XXXII.Obawa nieszczęścia – Przerażające odkrycie – Kilka uwag o ludożerstwie – Druga bitwa z Happarami – Dzikie widowisko – Tajemnicza uroczystość – Późniejsze rewelacje

ROZDZIAŁ XXXIII.Marnu znowu przybywa do doliny – Szczególna z nim rozmowa – Próba ucieczki – Niepowodzenie – Smutna sytuacja – Współczucie Marheja

ROZDZIAŁ XXXIV.Ucieczka

DODATEK

CIĄG DALSZY TAIPI.Historia Toby’ego

Mikołaj Wiśniewski, Posłowie

Przypisy