KRONOS 3/2017. Kościuszko – bohater filozoficzny / Opracowanie zbiorowe

Kolejny numer kwartalnika „Kronos”, poświęcony Tadeuszowi Kościuszce, jego republikańskiej religii i nadludzkiej charyzmie.

Kim jest bohater historyczny? I czy ta postać (a właściwie te różne postacie) są w ogóle tematem filozofii? Czy filozofia ma w kwestii bohatera historycznego coś do powiedzenia? Filozof powinien zacząć od problemu metody. Decyzją filozoficzną jest rozstrzygnięcie, czy bohatera historycznego należy traktować w porządku subiektywnym, czy obiektywnym. W pierwszej chwili widzimy w nim pewne indywiduum psychiczne. Bohater, uważamy, jest jednostką, której życie wewnętrzne wyraża się w zewnętrznych działaniach. Ta jednostka jest następnie w trybie psychologicznym uznawana za bohatera przez inne indywidua. Bohaterstwo byłoby więc czymś subiektywnym. Rzeczą uznania. Kwestią opinii. Chwiejnych, jak chwiejna – niestała i zmienna – jest sfera naszych mniemań i wyobrażeń.

Taki pogląd łatwo obalić. Nie mamy bezpośredniego dostępu do życia wewnętrznego postaci historycznych. Są nam dane jedynie – w porządku całkowicie obiektywnym, który bada obiektywna nauka historii – fakty i dokumenty świadczące (już pośrednio) o intencjach i poglądach tych postaci. Także uznanie kogoś za bohatera nie jest kwestią naszej dobrej woli lub swobodnej opinii.

Pytanie, kim był Kościuszko, jaki jest sens tej postaci, jest w ostatecznym rachunku pytaniem o to, kim my sami jesteśmy i co chcemy ze sobą uczynić.

PREZENTACJE

Marian Skrzypek, Tadeusz Kościuszko wśród oświeconych i romantyków

Jules Michelet, Kościuszko

Józef Pawlikowski, Sprostowanie pism względem Kościuszki

Teofil Lenartowicz, O polskim Naczelniku Kościuszce i o racławickiej bitwie dnia 4 kwietnia 1794 roku

Kornel Ujejski, Pogrzeb Kościuszki

Jan Paweł Woronicz, Przemowa przy złożeniu do grobu śmiertelnych zwłoków ś.p. Tadeusza Kościuszki

Marian Skrzypek, Republikańskie wyznanie wiary Tadeusza Kościuszki

ESEJE

Hannah Arendt, Kłamstwo w polityce. Refleksje nad „teczkami Pentagonu”

Hannah Arendt, Rozważania o polityce i rewolucji

Piotr Nowak, Republikanka. Komentarz do republikańskich pism Hannah Arendt

Hannah Arendt, Augustyn i protestantyzm

Margaret Canovan, Konserwatyzm Hannah Arendt

Paulina Sosnowska, „Wciąż to samo: pominięcie ludzi”. Hannah Arendt i Carl Schmitt

Giorgio Agamben, O granicach przemocy

Giorgio Agamben, Rzecz sama

Paweł Rzewuski, Filozofia Józefa Piłsudskiego

ARCHIWUM FILOZOFII POLSKIEJ

Paweł Rzewuski, Chrystus jest w Polsce – Mereżkowski a sprawa Polska

Dymitr Mereżkowski, Józef Piłsudski

ANTYKWARIAT

Konrad Wyszkowski, Tadeusz Kościuszko jako „wielki człowiek” i „nowoczesny Polak”

RECENZJE I POLEMIKI

Jakub Wolak, Albert Lautman, filozof i matematyk platoński z XX wieku