Zakażenia szpitalne. Wybrane zagadnienia / Andrzej Denys

Prof. zw. dr hab. n. med. Andrzej Denys jest autorem wielu prac na temat mikrobiologii, zakażeń wirusowych i immunoterapii, laureatem nagród naukowych Rektora Uniwersytetu Medycznego w Łodzi i Ministerstwa Obrony Narodowej. Wykłada bioterroryzm, zdrowie publiczne, promocję zdrowia oraz mikrobiologię lekarską na uniwersytetach medycznych w Lodzi i Poznaniu. Książka jest doskonałym przykładem multidyscyplinarnego podejścia do problemu zakażeń szpitalnych, który jest jednym z najważniejszych wyzwań dla systemu opieki zdrowotnej w Polsce i Europie. Autorzy - specjaliści w różnych dziedzinach - przedstawili problem zakażeń szpitalnych w całej jego złożoności. W publikacji czytelnik znajdzie m.in.: o aktualną i sprawdzoną wiedzę na temat przyczyn występowania zakażeń szpitalnych; o nowe dane na temat leczenia i pielęgnacji chorych, w tym podstawy racjonalnej antybiotykoterapii; o najnowsze informacje na temat osiągnięć oraz ograniczeń nauk mikrobiologicznych i klinicznych w zwalczaniu zakażeń szpitalnych; o przegląd istotnych problemów klinicznych oraz informacje o uwarunkowaniach prawnych i organizacyjnych, tj. o ochronie personelu medycznego przed nieuzasadnionymi roszczeniami odszkodowawczymi pacjentów. Autorzy jako pierwsi w polskiej literaturze omawiają problem zapobiegania zakażeniom w przypadku zdarzeń masowych. Szczególną uwagę zwracają również na konieczność przestrzegania higieny przez personel szpitalny oraz wdrożenie odpowiednich procedur postępowania w trakcie zabiegów. "Książka stanowi wieloaspektowe opracowanie zagadnień związanych z zakażeniami szpitalnymi. Prezentowane rozdziały autorstwa profesorów i doktorów medycyny będą przydatne nie tylko studentom medycyny i lekarzom, ale także służbie medycznej". prof- dr hab- n. med Andrzej Szkaradkiewicz kierownik Katedry i Zakfadu Mikrobiologii Lekarskiej na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu

Wykaz skrótów 11
Przedmowa 17
Rozdział I. Kryteria rozpoznania zakażenia nabytego w szpitalu. Definicje. Kontrowersje (Andrzej Denys) 19
1. Objawy zakażeń szpitalnych decydujące o rozpoznaniu 21
1.1. Zakażenia w drogach moczowych 21
1.2. Zakażenie miejsca operowanego 22
1.3. Zakażenia krwi 23
1.4. Zakażenia kości i szpiku 24
1.5. Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego 24
1.6. Zakażenia układu krążenia 26
1.7. Zakażenia narządu wzroku, ucha, nosa, gardła i jamy ustnej 28
1.8. Zakażenia górnego odcinka układu oddechowego 30
1.9. Zakażenia w układzie pokarmowym 30
1.10. Zakażenia dolnych dróg oddechowych inne niż zapalenie płuc 32
1.11. Zakażenia w układzie płciowym 33
1.12. Zakażenia skóry i tkanki podskórnej 33
1.13. Martwica powięzi, zgorzel, zapalenie mięśni, zapalenie węzłów chłonnych i naczyń limfatycznych 33
1.14. Zakażenia w przebiegu oparzeń 34
1.15. r opień sutka, zapalenie gruczołu piersiowego 34
1.16. i nfekcja okolic pępka u noworodków 34
1.17. Zakażenie miejsca po obrzezaniu 35
1.18. i nfekcje wielonarządowe 35
1.19. Zapalenie płuc 35
piśmiennictwo 36
Rozdział II. Czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych (Monika Bigos, Monika Łysakowska) 39
1. Zakażenia bakteryjne 39
1.1. Zakażenia o etiologii Staphylococcus spp. 39
1.2. Zakażenia wywoływane przez Streptococcus spp. 43
1.3. Zakażenia powodowane przez bakterie enterococcus spp. 46
1.4. Zakażenia powodowane przez clostridium difficile 48
1.5. Zakażenia wywoływane przez pałeczki jelitowe z rodziny enterobacteriaceae 49
1.6. Zakażenia Gram-ujemnymi pałeczkami niefermentującymi 53
1.7. i nne bakterie wywołujące zakażenia szpitalne 57
2. Zakażenia wirusowe 57
2.1. Zakażenia szpitalne wywoływane przez wirusy hepatotropowe 57
2.2. Zakażenia szpitalne wywoływane przez HiV 64
2.3. Szpitalne zakażenia układu pokarmowego powodowane przez wirusy 65
2.4. Wirusowe zakażenia szpitalne układu oddechowego 66
2.5. i nne wirusowe czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych 70
3. Grzybicze czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych 70
4. Zakażenia szpitalne powodowane przez priony 71
piśmiennictwo 73
Rozdział III. Układ odpornościowy i wpływ zaburzeń w jego funkcjonowaniu na rozwój zakażeń (Monika Bigos, Monika Łysakowska) 82
1. r ola flory fizjologicznej 82
1.1. Bariery fizyczne 82
1.2. Flora naturalna 82
1.3. Flora fizjologiczna skóry 83
1.4. Flora fizjologiczna nosa, jamy ustnej i górnego odcinka układu oddechowego 84
1.5. Flora układu pokarmowego 85
1.6. Naturalna flora cewki moczowej 88
1.7. Naturalna flora pochwy 88
1.8. Naturalna flora spojówki 90
2. Główne komponenty układu odpornościowego 90
2.1. Odporność nieswoista 90
2.2. Odporność swoista 94
3. Zakażenia u pacjentów z zaburzeniami odporności 98
3.1. Zakażenia w przebiegu pierwotnych niedoborów immunologicznych 98
3.2. Zakażenia w przebiegu wtórnych niedoborów immunologicznych 106
piśmiennictwo 114
Rozdział IV. Racjonalna terapia antybiotykowa i chemioterapia jako element zapobiegania zakażeniom szpitalnym (Andrzej Denys) 125
1. Zasady ogólne 125
1.1. Różnice we florze bakteryjnej wywołującej zakażenia pozaszpitalne i szpitalne 127
1.2. Drobnoustroje odpowiedzialne za zakażenia wśród pacjentów z neutropenią 128
2. Skuteczność terapii antybiotykowej 128
2.1. Skuteczność kliniczna 130
2.2. Optymalizacja terapii poprawiająca skuteczność leczenia 131
2.3. Zasady stosowania antybiotyku 132
2.4. Czas trwania leczenia 133
3. Charakterystyka poszczególnych grup antybiotyków 134
4. Terapia antybiotykowa miejscowa i ogólna 138
5. Zakażenia dróg moczowych i układu oddechowego 139
5.1. Zakażenia dróg moczowych 139
5.2. Zakażenia dolnego odcinka układu oddechowego 141
6. Znaczenie zakażeń wirusowych 144
7. Zasady kontroli terapii antybiotykowej na podstawie tzw. kategorii dostępu 146
8. Nowe sposoby leczenia 149
piśmiennictwo 153
Rozdział V. Profilaktyczne stosowanie antybiotyków (Andrzej Denys) 156
1. Ogólne zasady 156
2. Wskazówki dotyczące okołooperacyjnego stosowania antybiotyków 159
3. p odstawy terapii empirycznej 163
piśmiennictwo 165
Rozdział VI. Zakażenie miejsca operowanego (Ryszard Marciniak) 167
1. Definicje zakażeń miejsca operowanego 168
1.1. Powierzchowne zakażenie miejsca operowanego 168
1.2. Głębokie zakażenie miejsca operowanego 169
1.3. Zakażenie narządów lub jam ciała 170
2. Klasyfikacja zakażenia miejsca operowanego zależnie od lokalizacji 171
2.1. Mikrobiologia zakażeń miejsca operowanego 173
3. Klasyfikacja ran zależnie od stopnia czystości 174
4. c zynniki zwiększające ryzyko zakażenia 176
4.1. Ocena ryzyka zakażenia miejsca operowanego 176
4.2. Wybrane czynniki ryzyka 180
5. Profilaktyka antybiotykowa 182
6. Podsumowanie 185
piśmiennictwo 186
Rozdział VII. Zakażenia szpitalne u chorych na przewlekłą chorobę nerek i u chorych na cukrzycę (Dariusz Moczulski) 190
1. Zakażenia szpitalne związane z przewlekłą chorobą nerek 191
1.1. Zakażenia szpitalne u chorych z przewlekłą chorobą nerek w okresie przeddializacyjnym 192
1.2. Zakażenia szpitalne u chorych leczonych zabiegami hemodializ 192
1.3. Zakażenia szpitalne u chorych leczonych dializą otrzewnową 194
1.4. Zakażenia szpitalne u chorych po transplantacji nerki 195
1.5. Zakażenia szpitalne u chorych z ostrym uszkodzeniem nerek 195
2. Zakażenia szpitalne u chorych na cukrzycę 196
2.1. Upośledzony układ obronny 196
2.2. Zakażenia ran operacyjnych 196
2.3. Szpitalne zapalenia płuc u chorych na cukrzycę 197
2.4. Zakażenia szpitalne u chorych na cukrzycę z oparzeniami 197
2.5. Zakażenia szpitalne u chorych na cukrzycę wymagających cewnikowania pęcherza moczowego 197
2.6. Zespół stopy cukrzycowej 198
piśmiennictwo 198
Rozdział VIII. Zakażenia szpitalne w ortopedii (Zbigniew Dudkiewicz) 201
1. Bakteriologia rany urazowej i stan układu odpornościowego a rozwój powikłań infekcyjnych u chorych o profilu chirurgicznym 204
2. Potencjalne źródła zakażeń szpitalnych u pacjentów oddziałów urazowo-ortopedycznych 210
3. Skutki ekonomiczne zakażeń szpitalnych w ortopedii 217
4. Możliwości zapobiegania zakażeniom na oddziałach ortopedycznych 223
piśmiennictwo 228
Rozdział IX. Zapobieganie zakażeniom w sytuacjach zdarzeń masowych (Andrzej Polański) 233
1. Definicja zdarzeń 234
2. Ratownictwo medyczne 235
3. Zapobieganie zakażeniom w czasie wypadków masowych 236
3.1. Zapobieganie szerzeniu się chorób zakaźnych 238
3.2. Segregacja medyczna 239
3.3. Szpital polowy 241
3.4. Ocena sytuacji epidemiologicznej 243
4. p rzykłady zdarzeń masowych 244
5. euro 2012 254
piśmiennictwo 256
Rozdział X. Zakażenia szpitalne jako przedmiot działań organizacji międzynarodowych (Jacek Michalak) 259
1. Zakażenia szpitalne w ujęciu międzynarodowym 259
2. Struktura Unii europejskiej, jej instytucje i działania na rzecz zdrowia 262
3. Zalecenia rady Unii europejskiej 267
4. Wdrażanie działań przez radę Unii 277
5. Zalecenia światowej Organizacji Zdrowia 280
polityka zdrowotna 282
Higiena rąk 282
środki ochrony osobistej 282
Higiena oddychania i etykieta przy kaszlu 283
piśmiennictwo 287
Rozdział XI. Zakażenia szpitalne jako problem zarządczy i miernik jakości opieki w szpitalu (Jacek Michalak) 290
piśmiennictwo 317
Rozdział XII. Farmakoekonomiczne aspekty postępowania w zakażeniach szpitalnych (Jacek Michalak, Daria Orszulak-Michalak) 320
1. Wykorzystanie farmakoekonomiki w zwalczaniu zakażeń szpitalnych 320
2. rola serwisu farmaceutycznego w zwalczaniu zakażeń szpitalnych 333
piśmiennictwo 343
Streszczenie 347