Wymiana informacji w sprawach podatkowych a ochrona praw podatnika / Miłosz Kłosowiak

Praca nagrodzona w konkursie Państwa i Prawa za najlepsze prace naukowe.

Publikacja całościowo omawia prawa podatnika w postępowaniach dowodowych, w których zasadniczy element stanowi współpraca polskich organów podatkowych z innymi państwami w zakresie wymiany informacji.

Celem owej wymiany są:
• określenie prawidłowej wysokości podatku,
• ustalenie rzeczywistego stanu faktycznego,
• zastosowanie odpowiednich przepisów krajowego systemu podatkowego.

Autor wskazuje kluczowe ryzyka, jakie powstają na gruncie obowiązujących przepisów. Mowa tu przede wszystkim o prawie do prywatności i prawie do ochrony poufności danych. Dodatkowo w publikacji omówiono środki ochrony prawnej podatnika w ramach procedury podatkowej i sądowoadministracyjnej.

Książka przeznaczona jest dla doradców podatkowych, radców prawnych i adwokatów zajmujących się prawem podatkowym. Zainteresuje również sędziów sądów administracyjnych, pracowników organów podatkowych oraz pracowników naukowych.

Wykaz skrótów | str. 9

Wstęp | str. 15

Rozdział I

Charakterystyka ogólna współpracy państw w zakresie wymiany informacji w sprawach podatkowych | str. 21

1.1. Ogólne zasady wymiany informacji w sprawach podatkowych | str. 21

1.2. Podstawy prawne wymiany informacji w sprawach podatkowych i relacje między nimi | str. 28

1.3. Wymiana informacji w sprawach podatkowych w prawie międzynarodowym | str. 31

1.3.1. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania | str. 31

1.3.2. Konwencja o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych | str. 34

1.3.3. Umowy o wymianie informacji w sprawach podatkowych | str. 35

1.3.4. Foreign Account Tax Compliance Act | str. 39

1.4. Wymiana informacji w sprawach podatkowych        w prawie unijnym | str. 45

1.4.1. Dyrektywa 2011/16/UE | str. 45

1.4.1.1. Regulacje dyrektywy 2011/16/UE przed zmianami | str. 45

1.4.1.2. Zmiany wprowadzone dyrektywą  2014/107/UE | str. 52

1.4.1.3. Zmiany wprowadzone dyrektywą 2015/2376 | str. 54

1.4.1.4. Zmiany wprowadzone dyrektywą 2016/881 | str. 57

1.4.1.5. Zmiany wprowadzone dyrektywą 2016/2258 | str. 62

1.4.1.6. Zmiany wprowadzone dyrektywą 2018/822 | str. 64

1.4.1.7. Zmiany wprowadzone dyrektywą 2021/514 | str. 66

1.4.2. Rozporządzenie 904/2010 | str. 68

1.4.3. Rozporządzenie 389/2012 | str. 72

1.5. Wymiana informacji w sprawach podatkowych w prawie krajowym | str. 76

1.6. Rodzaje praw podatnika i możliwości ich naruszenia na skutek wymiany informacji w sprawach podatkowych | str. 82

1.7. Podsumowanie | str. 94

Rozdział II

Prawo do prywatności a wymiana informacji w sprawach podatkowych | str. 97

2.1. Wprowadzenie | str. 97

2.2. Pojęcie prawa do prywatności i zasady jego ograniczania | str. 98

2.3. Zakres wymiany informacji w sprawach podatkowych a prawo do prywatności | str. 102

2.4. Odmowa przekazania informacji podatkowych jako środek realizacji prawa do prywatności | str. 108

2.4.1. Ogólna charakterystyka | str. 108

2.4.2. Odmowa przekazania informacji stanowiącej tajemnicę prawnie chronioną | str. 111

2.4.2.1. Pojęcie i rodzaje tajemnic prawnie chronionych | str. 111

2.4.2.2. Tajemnica zawodowa | str. 117

2.4.2.3. Tajemnica bankowa | str. 123

2.4.3. Odmowa przekazania informacji na podstawie powszechnie przyjętych zasad opodatkowania | str. 126

2.4.4. Odmowa przekazania informacji zgodnie z zasadą pomocniczości | str. 130

2.4.5. Odmowa przekazania informacji na podstawie wymogu przewidywalnego związku | str. 135

2.4.6. Odmowa przekazania informacji zgodnie z zasadą suwerenności państwa | str. 144

2.4.7. Odmowa przekazania informacji zgodnie z zasadą wzajemności | str. 150

2.4.8. Odmowa przekazania informacji zgodnie z klauzulą porządku publicznego | str. 154

2.5. Podsumowanie | str. 155

Rozdział III

Prawo do ochrony poufności danych a wymiana informacji

w sprawach podatkowych | str. 161

3.1. Wprowadzenie | str. 161 

3.2. Pojęcie oraz podstawy prawne ochrony poufności danych osobowych | str. 162

3.3. Znaczenie RODO dla prawa do ochrony poufności danych podatkowych | str. 166

3.3.1. Charakterystyka ogólna | str. 166

3.3.2. Prawa przyznane w RODO i ich realizacja w procesie wymiany informacji w sprawach podatkowych | str. 170

3.3.3. Wymiana informacji w sprawach podatkowych a RODO w prawie krajowym | str. 188

3.4. Obowiązek zachowania danych podatnika w poufności | str. 201

3.5. Podsumowanie | str. 221

Rozdział IV

Prawa podatnika w toku procedur sądowych i administracyjnych a wymiana informacji w sprawach podatkowych | str. 225

4.1. Wprowadzenie | str. 225

4.2. Znaczenie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Karty Praw Podstawowych dla postępowań podatkowych | str. 226

4.2.1. Europejska Konwencja Praw Człowieka | str. 226

4.2.2. Karta Praw Podstawowych | str. 241

4.3. Kategorie praw proceduralnych podatnika istotne z punktu widzenia wymiany informacji w sprawach podatkowych w świetle opracowań OECD | str. 243

4.4. Kategorie praw proceduralnych podatnika istotne z punktu widzenia wymiany informacji w sprawach podatkowych i ich ochrona w prawie międzynarodowym i polskim | str. 249

4.4.1. Prawo do czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym a wymiana informacji w sprawach podatkowych | str. 249

4.4.2. Prawo do skutecznego środka prawnego a wymiana informacji w sprawach podatkowych | str. 269

4.4.3. Prawo do wolności od samooskarżania się a wymiana informacji w sprawach podatkowych | str. 296

4.5. Podsumowanie | str. 307

Wnioski końcowe | str. 313

Bibliografia | str. 325