Tłumaczenie w prawie autorskim / Jakub Doliński

W publikacji zaprezentowano autorską koncepcję nowego podgatunku dzieła inspirowanego, tzw. utworu autonomicznego. Problematykę oryginalności i zależności tłumaczenia w stosunku do utworu macierzystego zobrazowano licznymi przykładami z literatury, muzyki i filmu.

   W monografii omówiono m.in. takie zagadnienia jak:

• prawne aspekty tłumaczeń komputerowych,
• status „pirackich” napisów do filmów umieszczanych w internecie,
• ochrona autorskoprawna tłumaczeń mechanicznych dokonywanych przez oprogramowanie translatorskie.

   Adresaci:
Publikacja zainteresuje prawników zajmujących się prawem autorskim, w szczególności prawną problematyką tłumaczeń, a także samych tłumaczy oraz pracowników branży wydawniczej i naukowców zajmujących się prawem autorskim oraz translatoryką.

Wykaz skrótów | str. 13

Wstęp | str. 15

Rozdział I
Pojęcie i rodzaje tłumaczenia | str. 21
1. „Na początku było słowo”. Uwagi wprowadzające | str. 21
2. Czym jest tłumaczenie? Próba definicji | str. 23
3. Rodzaje przekładu | str. 24
3.1. Przekład literacki i poetycki | str. 24
3.2. Przekład naukowy | str. 25
3.3. Przekład prawniczy | str. 26
3.4. Przekład filmowy | str. 27
3.4.1. Dubbing | str. 27
3.4.2. Lektor | str. 29
3.4.3. Napisy | str. 30
3.4.4. Redundancja | str. 30
3.4.5. Egzotyzacja | str. 31
3.4.6. Komizm | str. 32
4. Tłumaczenia ustne | str. 32
5. Nieprzekładalność | str. 34

Rozdział II
Tłumaczenie jako utwór w prawie autorskim | str. 41
1. Kształtowanie się ochrony tłumaczeń na ziemiach polskich. Szkic problematyki | str. 41
1.1. Prawa do tłumaczeń na ziemiach polskich przed okresem zaborów | str. 42
1.2. Zabór rosyjski | str. 44
1.3. Zabór pruski | str. 46
1.4. Zabór austriacki | str. 48
1.5. Konwencje międzynarodowe | str. 49
1.6. Ustawodawstwo polskie do 1994 r. | str. 52
2. Obowiązująca ustawa o prawie autorskim. Definicja utworu | str. 54
3. Tłumaczenie jako utwór zależny | str. 58
4. Proces tłumaczenia | str. 60
5. Warstwowa budowa dzieła – forma zewnętrzna i wewnętrzna | str. 63
6. Oryginalność tłumaczenia | str. 65
7. Indywidualność tłumaczenia | str. 68
8. Tłumaczenie a adaptacja | str. 71
9. Tłumaczenie jako dzieło z zapożyczeniami | str. 74
10. Współautorstwo tłumaczenia | str. 78
10.1. Kolizja praw podmiotowych | str. 78
10.2. Komentarze do tłumaczenia a współautorstwo | str. 83
10.3. Korekta i konsultacja tłumaczenia a współautorstwo | str. 85
11. Tłumaczenie a dozwolony użytek osobisty i publiczny | str. 88
11.1. Instytucja dozwolonego użytku | str. 88
11.2. Tłumaczenia a dzieła osierocone oraz utwory niedostępne w obrocie handlowym | str. 90
11.3. Tłumaczenia przedruków prasowych | str. 93
12. Umowy dotyczące tłumaczeń | str. 95

Rozdział III
Tłumaczenie a autorskie prawa osobiste | str. 105
1. Prawo do oznaczenia tłumacza jako autora przekładu | str. 106
1.1. Prawo do anonimowości | str. 109
1.2. Tłumaczenie tytułu | str. 113
2. Tłumaczenie a integralność dzieła | str. 116
2.1. Granice integralności | str. 117
2.2. Audiodeskrypcja a integralność | str. 122
2.3. Ścieżka dźwiękowa a integralność utworu | str. 123
2.4. Spoilerowanie w tłumaczeniu jako naruszenie integralności utworu | str. 129
2.5. Poprawność polityczna i obyczajowość a integralność tłumaczenia | str. 130
2.6. Naruszenie integralności tłumaczenia | str. 136
3. Niewłaściwe i błędne tłumaczenia | str. 139
3.1. Wierność tłumaczenia | str. 139
3.2. Wierność a przekład stylu | str. 141
3.3. Krytyka pracy tłumacza | str. 142
3.4. Obowiązek rzetelności tłumacza | str. 144
3.5. Błędy w sztuce | str. 148
3.6. Tłumaczenie tłumaczenia | str. 153
3.7. Swoboda twórcza a integralność | str. 156
4. Plagiat tłumaczenia | str. 157
4.1. Tłumaczenie na bazie innego przekładu i kontynuacja tłumaczenia | str. 166
4.2. Autoplagiat tłumaczenia | str. 167

Rozdział IV
Koncepcja utworu autonomicznego | str. 173
1. Uwagi wprowadzające | str. 173
2. Filozofia mimesis | str. 177
3. Teoria skoposu | str. 179
4. Imitacje i parafrazy | str. 183
5. Dzieło autonomiczne | str. 185
6. Tłumaczenie lepsze niż oryginał – różnica jakościowa jako przesłanka utworu autonomicznego | str. 190
7. Tłumaczenie, które przestało być tłumaczeniem – utwór autonomiczny jako podgatunek dzieła inspirowanego | str. 200
8. Ustalenie charakteru utworu autonomicznego – kiedy pęka łańcuch zależności? | str. 206
9. Tłumaczenie symultaniczne jako utwór autonomiczny | str. 218
10. Tłumaczenie lepsze niż oryginał, lecz nadal tłumaczenie – współautorstwo jako kompromis pomiędzy utworem zależnym a utworem stanowionym | str. 220
11. Zagrożenia niesione przez koncepcję dzieła autonomicznego | str. 223
12. Podsumowanie rozważań dotyczących koncepcji utworu autonomicznego | str. 226

Rozdział V
Tłumaczenia nietypowe i rubieże strefy autorskoprawnej | str. 229
1. Tłumaczenia nietypowe | str. 229
1.1. Języki sztuczne | str. 229
1.2. Tłumaczenie środowiskowe | str. 232
1.3. Neologizmy i dźwiękonaśladownictwo | str. 233
2. Tłumaczenie dosłowne | str. 238
3. Tłumaczenia przedmiotu nieobjętego ochroną autorskoprawną | str. 239
4. Tłumaczenia niebędące utworem w rozumieniu prawa autorskiego | str. 241
5. Tłumaczenia wytworów wyłączonych z prawa autorskiego | str. 247
6. Tłumaczenie jako rekonstrukcja utworu | str. 252

Rozdział VI
Tłumaczenia specjalistyczne | str. 261
1. Lektor jako artystyczny wykonawca tłumaczonego tekstu | str. 261
2. Tłumaczenia dla osób niepełnosprawnych | str. 262
3. Przekład arii operowych | str. 264
4. Nieoficjalne tłumaczenia i ich rozpowszechnianie w Internecie | str. 269
4.1. Udostępnianie w sieci internetowej napisów do filmów | str. 271
4.2. Napisy filmowe a dozwolony użytek prywatny | str. 279
4.3. Napisy filmowe a dozwolony użytek publiczny | str. 281
4.4. Odpowiedzialność karna fansubbera | str. 283
5. Tłumaczenia komputerowe | str. 283
5.1. Lokalizacja oprogramowania | str. 285
5.2. Komputerowe programy translatorskie | str. 287
5.3. Google Translate | str. 293
6. Tłumaczenie testów psychologicznych | str. 299
7. Karta tłumacza a prawo autorskie | str. 302
8. Tłumaczenie w prawie anglosaskim – polityczny spór systemów prawnych | str. 304
8.1. Brytyjskie prawo autorskie | str. 304
8.2. Indyjskie prawo autorskie | str. 306

Podsumowanie | str. 309

Bibliografia | str. 313