Prawo ochrony zwierząt. Pojęcia, zasady, dylematy / Tomasz Pietrzykowski

Książka w nowatorski sposób przedstawia podstawowe pojęcia, instytucje i zasady tworzącej się w polskim porządku prawnym nowej dziedziny, jaką staje się prawo ochrony zwierząt. „Przedmiotem zawartych w monografii rozważań są wątki osadzone w obrębie różnych dyscyplin naukowych: filozofii, nauk prawnych (zarówno w obszarze teorii i filozofii prawa, jak i dogmatyki prawniczej), nauk biologicznych (zwłaszcza etologii), czy też interdyscyplinarnych dziedzin wiedzy (np. bioetyki), których wspólnym mianownikiem jest zwierzę – jego dobrostan i ochrona”
Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. M. Goettela.

Autor stawia jednocześnie wiele pytań o kierunki rozwoju prawa ochrony zwierząt nie tylko w zakresie jego miejsca w polskim i europejskim porządku prawnym, lecz także dalszej ewolucji w obliczu postępów nauki, technologii i etyki.

Publikacja jest przeznaczona zarówno dla przedstawicieli zawodów prawniczych – adwokatów, radców prawnych, sędziów, prokuratorów. Będzie przydatna także dla pracowników naukowych i studentów prawa.

Wykaz skrótów | str. 11

Przedmowa | str. 13

Fundamenty | str. 19

Rozdział 1

Filozofia prawa a ochrona zwierząt | str. 21

1. Prawo i obraz świata | str. 21
2. Presupozycje prawa | str. 23
3. Filozofia prawa i humanizm prawniczy | str. 28

Rozdział 2

Podmiotowość | str. 34

1. Osoby i podmioty prawa | str. 34
2. Zwierzęta i zdolności sensytywne | str. 35
3. Świadomość doznaniowa i jej implikacje etyczne | str. 38
4. Podmioty nieosobowe a prawo | str. 41
5. Prawo a podmiotowość zwierząt | str. 44
6. W stronę nieosobowej podmiotowości prawnej zwierząt | str. 50

Rozdział 3

Cierpienie | str. 53

1. Terminologia prawna | str. 53
2. Ból i dystres | str. 58
3. Ból i dystres a cierpienie | str. 61
4. Krzywda i jej rodzaje | str. 64

Rozdział 4

Interesy | str. 67

1. Potrzeby, interesy, dążenia | str. 67
2. Interes a obowiązki moralne | str. 70
3. Interes a prawo | str. 75
4. Interesy a prawna ochrona zwierząt | str. 77

Rozdział 5

Moralność | str. 80

1. Moralność publiczna | str. 80
2. Pozytywna i krytyczna moralność społeczna | str. 82
3. Moralność publiczna a zwierzęta | str. 86
4. Moralne uprawnienia zwierząt | str. 89
5. Interesy, uprawnienia moralne a prawo | str. 94

Wymiary | str. 95

Rozdział 6

Systemowość | str. 97

1. System prawny i jego elementy | str. 97
2. Prawo jako system norm | str. 99
3. Instytucje prawne | str. 100
4. Prawo ochrony zwierząt jako część systemu prawnego | str. 103
5. Akty normatywne Unii Europejskiej w prawie ochrony zwierząt | str. 106
6. Problem konstytucyjnych podstaw prawa ochrony zwierząt | str. 109

Rozdział 7

Dereifikacja | str. 113

1. Pojęcie dereifikacji | str. 113
2. Klauzula dereifikacyjna w art. 1 u.o.z. | str. 114
3. Dereifikacja a prawo prywatne | str. 119
4. Dereifikacja a prawo i postępowanie karne | str. 129
5. Dereifikacja a prawo administracyjne | str. 139

Rozdział 8

Zabijanie | str. 145

1. Życie zwierzęcia jako dobro prawnie chronione | str. 145
2. Względny zakaz zabijania zwierząt w ustawie o ochronie zwierząt | str. 147
3. Zabijanie, uśmiercanie, ubój, eutanazja zwierzęcia | str. 152
4. Wyjątki od zakazu zabijania | str. 155

Rozdział 9

Eksploatacja | str. 162

1. Etyczny problem eksploatacji zwierząt | str. 162
2. Eksploatacja zwierząt gospodarskich | str. 166
3. Eksploatacja zwierząt doświadczalnych | str. 170
4. Pozostałe formy eksploatacji zwierząt | str. 175

Rozdział 10

Znęcanie się | str. 183

1. Zakaz znęcania się nad zwierzęciem w prawodawstwie ochrony zwierząt | str. 183
2. Pojęcie znęcania się nad zwierzęciem na gruncie ustawy o ochronie zwierząt | str. 186
3. Skutki prawne znęcania się nad zwierzęciem | str. 188
4. Problem umyślności znęcania się nad zwierzęciem | str. 192
5. Znęcanie się a niehumanitarne traktowanie zwierzęcia | str. 200

Rozdział 11

Egzekucja | str. 204

1. Nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt | str. 204
2. Współdziałanie z organizacjami społecznymi | str. 207
3. Udział organizacji w odebraniu zwierzęcia | str. 210
4. Egzekucja przepisów ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych | str. 213
5. (Nie)skuteczność mechanizmów egzekucji prawa ochrony zwierząt | str. 217

Zasady | str. 221

Rozdział 12

Zasady prawa ochrony zwierząt | str. 223

1. Zasady w prawie | str. 223
2. Obowiązywanie zasad prawnych | str. 227
3. Prawo ochrony zwierząt i jego zasady | str. 229

Rozdział 13

Zasada ochrony życia | str. 234

1. Wartość życia zwierzęcia a prawo | str. 234
2. Zakazy zabijania zwierząt | str. 237
3. Inne przepisy oparte na uznaniu wartości życia zwierzęcia | str. 239
4. Zakres i ranga zasady ochrony życia zwierzęcia | str. 246

Rozdział 14

Zasada ochrony dobrostanu zwierząt | str. 249

1. Dobrostan zwierząt a ich dereifikacja | str. 249
2. Ogólne klauzule dereifikacyjne | str. 250
3. Przepisy zakazujące znęcania się nad zwierzętami (tzw. anti-cruelty laws) | str. 255
4. Regulacje ustanawiające standardy traktowania zwierząt | str. 258
5. Dobrostan zwierząt a inne wartości prawne | str. 260

Rozdział 15

Zasada szczególnej ochrony zwierząt bliższych człowiekowi | str. 264

1. Zróżnicowanie ochrony prawnej zwierząt | str. 264
2. Zwierzęta domowe | str. 267
3. Zwierzęta używane do celów naukowych i edukacyjnych | str. 270
4. Zwierzęta gospodarskie | str. 274
5. Zwierzęta używane do celów rozrywkowych i zwierzęta wolno żyjące | str. 276

Rozdział 16

Zasada podwójnej odpowiedzialności | str. 280

1. Indywidualna odpowiedzialność za zwierzę | str. 280
2. Odpowiedzialność kolektywna (społeczna) | str. 284
3. Edukacja publiczna | str. 289

Rozdział 17

Zasada względnego poszanowania ekonomicznych i kulturowych przesłanek eksploatacji zwierząt | str. 294

1. Wartości ograniczające ochronę życia i dobrostanu zwierząt | str. 294
2. Bezpośrednie odwołania do wartości ograniczających ochronę zwierząt | str. 295
3. Wartości usprawiedliwiające eksploatację zwierząt jako presupozycje przepisów o ich ochronie | str. 298
4. Przepisy szczególne oparte na pierwszeństwie zasad ochrony życia i dobrostanu zwierząt | str. 300

Epilog

QUAESTIONES PRO FUTURO | str. 307

1. Ewolucja, moralność i etyka | str. 307
2. Błąd naturalistyczny i błąd moralistyczny | str. 309
3. Prawo i postęp etyczny | str. 313
4. Oddziaływanie prawa na moralność | str. 322
5. Postęp w prawie ochrony zwierząt | str. 329
6. Nadchodząca rewolucja? | str. 340

Bibliografia | str. 345