Opodatkowanie powierniczych czynności prawnych / Grzegorz Ufnal

Książka kompleksowo omawia podatkowe skutki powierniczych czynności prawnych, w tym istotę powiernictwa i jego warianty występujące w praktyce.

Szczegółowo przedstawiono m.in.:
• czynności powiernicze zabezpieczające: przewłaszczenie na zabezpieczenie, cesję na zabezpieczenie,
• przykłady zarządu powierniczego: przelew powierniczy w celu inkasa, zarząd prawami autorskimi, ustanowienie administratora zastawu lub hipoteki,
• skutki czynności powierniczych w podatkach od towarów i usług, dochodowych, od czynności cywilnoprawnych, od nieruchomości, rolnym, leśnym, od środków transportowych oraz od spadków i darowizn,
• skutki tych czynności związane z tzw. rentą planistyczną i opłatą adiacencką.

W opracowaniu uwzględniono orzecznictwo oraz interpretacje indywidualne przepisów prawa podatkowego dotyczące problematyki opodatkowania czynności powierniczych. Zawarto w nim również propozycje zmian obowiązujących regulacji oraz uwagi prawnoporównawcze.

Publikacja przeznaczona jest dla doradców podatkowych, adwokatów, radców prawnych, sędziów, notariuszy, a także pracowników administracji, ekonomistów, księgowych, przedsiębiorców z branży finansowej (np. firmy windykacyjne, firmy pożyczkowe) oraz podmiotów świadczących usługi administratorów zabezpieczeń.

Wykaz skrótów11
Wstęp15
Rozdział 1
Pojęcie powiernictwa oraz typologia czynności powierniczych23
1.1.Powiernictwo – ujęcie historyczne23
1.2.Stosunki powiernicze w świetle prawa polskiego – zagadnienia ogólne 27
1.2.1.Uwagi wprowadzające27
1.2.2.Przegląd doktrynalnych definicji powiernictwa 28
1.2.3.Strony stosunku powierniczego36
1.2.4.Powstanie, treść, ustanie stosunku powierniczego37
1.2.5.Dopuszczalność dokonywania czynności powierniczych42
1.3.Typologia czynności powierniczych47
1.3.1.Instytucje prawa prywatnego zbliżone do powiernictwa47
1.3.2.Powiernicze czynności zabezpieczające53
1.3.2.1.Przelew wierzytelności na zabezpieczenie53
1.3.2.2.Przewłaszczenie na zabezpieczenie57
1.3.3.Zarząd powierniczy66
1.3.3.1.Powiernicze przeniesienie akcji lub udziałów71
1.3.3.2.Powiernicze zlecenie nabycia rzeczy71
1.3.3.3.Zarządzanie zbiorowe prawami autorskimi i prawami pokrewnymi72
1.3.3.4.Powierniczy zarząd przedsiębiorstwem74
1.3.3.5.Przelew powierniczy w celu inkasa75
1.3.3.6.Administratorzy zabezpieczeń77
1.4.Podsumowanie84
Rozdział 2
Skutki czynności powierniczych w podatku od towarów i usług87
2.1.Uwagi wprowadzające87
2.2.Podstawowe cechy podatku od towarów i usług88
2.2.1.Podatek od towarów i usług jako podatek zharmonizowany, znaczenie dyrektywy VAT oraz orzecznictwa TSUE88
2.2.2.Cechy VAT w świetle orzecznictwa TSUE 89
2.2.3.Zasady wykładni przepisów regulujących podatek od towarów i usług91
2.3.Czynności powiernicze nieopodatkowane podatkiem od towarów i usług92
2.3.1.Zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części 93
2.3.2.Czynności niemogące być przedmiotem prawnie skutecznej umowy96
2.3.3.Czynności nieodpłatne96
2.3.4.Czynności wykonywane przez podmiot niebędący podatnikiem lub niewystępujący w charakterze podatnika w odniesieniu do danej czynności 97
2.3.5.Zbywanie akcji lub udziałów98
2.4.Powiernicze czynności zabezpieczające w świetle regulacji podatku od towarów i usług99
2.4.1.Czynności powiernicze zabezpieczające jako czynności opodatkowane99
2.4.2.Powstanie obowiązku podatkowego107
2.4.3.Podstawa opodatkowania podatkiem od towarów i usług w przypadku czynności powierniczych zabezpieczających110
2.4.4.Problematyka związana ze statusem podatnika podatku od towarów i usług115
2.5.Powiernicze czynności zarządcze119
2.5.1.Zarząd powierniczy przedsiębiorstwem lub jego zorganizowaną częścią 122
2.5.2.Powiernicze przeniesienie akcji lub udziałów125
2.5.3.Cesja wierzytelności w celu jej windykacji126
2.5.4.Zlecenie powiernicze zakupu131
2.5.5.Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi134
2.5.6.Działalność administratorów zabezpieczeń137
2.6.Podsumowanie139
Rozdział 3
Skutki podatkowe czynności powierniczych w podatkach dochodowych141
3.1.Podatki dochodowe – uwagi ogólne144
3.2.Skutki czynności powierniczych zabezpieczających w podatkach dochodowych148
3.2.1.Zagadnienia wstępne148
3.2.2.Przychody uzyskane na podstawie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie w świetle regulacji ustawowej149
3.2.3.Rozliczenia stron i ich konsekwencje podatkowe 163
3.2.4.Amortyzacja przewłaszczonych środków trwałych169
3.2.5.Bieg terminu z art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f.172
3.3.Skutki czynności powierniczych zarządczych w podatkach dochodowych173
3.4.Implementacja dyrektywy ATAD i exit tax177
3.5.Podsumowanie185
Rozdział 4
Skutki czynności powierniczych w pozostałych podatkach oraz opłatach i daninach publicznych o zbliżonym charakterze191
4.1.Uwagi ogólne191
4.2.Opodatkowanie czynności powierniczych podatkiem od czynności cywilnoprawnych 192
4.2.1.Podatek od czynności cywilnoprawnych – zagadnienia ogólne192
4.2.2.Zakres przedmiotowy i podmiotowy192
4.2.3.Czynności powiernicze zabezpieczające194
4.2.4.Czynności powiernicze typu zarządczego196
4.3.Skutki podatkowe czynności powierniczych w podatku od nieruchomości198
4.3.1.Podatek od nieruchomości – uwagi ogólne198
4.3.2.Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości w sytuacji przewłaszczenia na zabezpieczenie204
4.3.3.Skutki czynności powierniczych zarządczych w podatku od nieruchomości209
4.4.Skutki czynności powierniczych w podatku od środków transportowych210
4.5.Skutki czynności powierniczych w podatku rolnym i leśnym216
4.5.1.Zagadnienia ogólne216
4.5.2.Skutki podatkowe czynności powierniczych w podatku rolnym i leśnym220
4.6.Opłata z tytułu wzrostu wartości nieruchomości w związku z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania albo jego zmianą (tzw. renta planistyczna) a czynności powiernicze223
4.7.Opłata adiacencka w przypadku czynności powierniczych232
4.8.Podsumowanie236
Rozdział 5
Skutki czynności powierniczych w podatku od spadków i darowizn239
5.1.Uwagi wprowadzające239
5.2.Elementy konstrukcji podatku od spadków i darowizn 240
5.3.Opodatkowanie przysporzeń majątkowych uzyskiwanych przez strony czynności powierniczych podatkiem od spadków i darowizn243
5.4.Podsumowanie261
Rozdział 6
Opodatkowanie czynności powierniczych w wybranych państwach europejskich265
6.1.Zagadnienia wstępne265
6.2.Powiernictwo w krajach common law na przykładzie Irlandii267
6.2.1.Rys historyczny267
6.2.2.Konstrukcja trustu268
6.2.3.Rodzaje trustów271
6.2.4.Treść stosunku powierniczego273
6.2.5.Prawa i obowiązki stron stosunku powierniczego276
6.2.6.Uprawnienia beneficjentów279
6.2.7.Aspekty podatkowe trustów280
6.2.7.1.Capital Gains Tax (CGT)281
6.2.7.2.Income Tax (podatek dochodowy)283
6.2.7.3.Stamp Duty286
6.2.7.4.Capital Acquisitions Tax (CAT)286
6.2.7.5.Discretionary Trust Tax (DTT)288
6.2.7.6.Value Added Tax (VAT)289
6.2.7.7.Ulgi i zwolnienia podatkowe290
6.3.Powiernictwo w systemach mieszanych na przykładzie Szkocji291
6.3.1.Rys historyczny i zagadnienia wstępne291
6.3.2.Konstrukcja trustu292
6.3.3.Aspekty podatkowe300
6.3.3.1.Value Added Tax (VAT)302
6.3.3.2.Income Tax303
6.3.3.3.Capital Gains Tax (CGT)305
6.3.3.4.Inheritance Tax (IHT)306
6.3.3.5.Land and Building Transaction Tax (LBTT)307
6.4.Powiernictwo w prawie niemieckim308
6.4.1.Rys historyczny i geneza powiernictwa308
6.4.2.Pojęcie powiernictwa w systemie prawnym309
6.4.3.Treść stosunku powierniczego312
6.4.4.Skutki powstania stosunku powiernictwa wobec osób trzecich315
6.4.5.Skutki podatkowe związane z powiernictwem318
6.5.Powiernictwo w międzynarodowych inicjatywach poświęconych harmonizacji prawa prywatnego322
6.5.1.Konwencja haska o prawie właściwym dla trustów i ich uznawaniu322
6.5.2.Zasady Europejskiego Prawa Trustów325
6.5.3.Projekt Wspólnej Ramy Odniesienia – regulacje dotyczące trustu 327
6.6.Podsumowanie329
Podsumowanie i wnioski 333
Bibliografia 351