Euro a integracja europejskich rynków finansowych (wyd. III zmienione). Rozdział 2. Integracja monetarna w ramach wspólnot eu / Ireneusz Pszczółka

Integracja walutowa jest kluczowym elementem procesu integracji krajów europejskich trwającego ponad pół wieku i ma kluczowe znaczenie dla efektywności procesu integracji rynków finansowych w Unii Europejskiej. Zastąpienie walut narodowych wybranych krajów europejskich przez jedną wspólną walutę należy do najważniejszych wydarzeń w historii światowej gospodarki. Nabiera to szczególnego znaczenia w kontekście przyszłego członkostwa Polski w Unii Gospodarczej i Walutowej oraz integracji polskiego rynku finansowego z rynkami pozostałych krajów członkowskich. Odpowiednia ocena kosztów i korzyści oraz wybór odpowiedniego momentu przystąpienia do strefy euro wydają się kluczowe z punktu widzenia interesów rynku finansowego i gospodarki Polski.

W książce wyczerpująco przedstawiono teoretyczne aspekty integracji walutowej z uwzględnieniem teorii optymalnych obszarów walutowych, koncepcji kosztów i korzyści oraz endogeniczności optymalnych obszarów walutowych. Bardzo przystępnie, a zarazem szczegółowo zaprezentowano genezę wprowadzenia wspólnej waluty w Europie. Przedstawiono także zasady funkcjonowania Europejskiego Banku Centralnego, włącznie z prezentacją prowadzonej wspólnej polityki pieniężnej. Ważną częścią publikacji jest ukazanie procesu integracji rynku pieniężnego i rynku kapitałowego w krajach Unii Europejskiej oraz przykładowych strategii integracji Polski z Unią Gospodarczą i Walutową.

Istotną zaletą tego opracowania jest kompleksowość przeprowadzonych rozważań, przejrzysty układ oraz przystępny język. Odbiorcami publikacji powinni być nie tylko praktycy i studenci ekonomii, finansów i międzynarodowych stosunków gospodarczych, ale również ci wszyscy, którzy pragną zrozumieć istotę procesów integracji walutowej.

Wprowadzenie 7

Rozdział 1
Koncepcja integracji monetarnej 13
1.1. Pojęcie integracji monetarnej 13
1.2. Teoretyczne przesłanki unii monetarnych 17
1.2.1. Teoria optymalnego obszaru walutowego 17
1.2.1.1. Mobilność czynników produkcji 18
1.2.1.2. Stopień otwartości gospodarki 22
1.2.1.3. Dywersyfikacja produkcji 26
1.2.1.4. Integracja rynku finansowego 28
1.2.1.5. Wnioski z porównania kryteriów optymalnego obszaru walutowego 28
1.2.2 Koncepcja kosztów i korzyści (cost and benefits approach) 33
1.2.3 Teoria endogeniczności kryteriów optymalnego obszaru walutowego 48
1.3. Unia Europejska jako optymalny obszar walutowy 49
1.4. Znaczenie integracji rynków finansowych w unii monetarnej 52
1.5. Korzyści i koszty utworzenia unii monetarnej 53

Rozdział 2
Integracja monetarna w ramach wspólnot europejskich 57
2.1. Pierwsze idee wspólnego pieniądza w Europie 58
2.2. Zarys historii walut międzynarodowych 60
2.2.1. Funkcje pieniądza międzynarodowego 68
2.2.2. Czynniki wpływające na międzynarodową rolę euro 70
2.3. Etapy integracji monetarnej w Europie 75
2.3.1. Okres 1950-1972 77
2.3.2. Okres 1973-1978 82
2.3.3. Okres 1978-1987 84
2.3.3.1. Powstanie ECU 85
2.3.3.2. ERM od 1979 do 1987 86
2.3.3.3. Jednolity Akt Europejski 88
2.3.4. Okres 1988-1997 89
2.3.4.1. Traktat z Maastricht 90
2.3.4.2. ERM od 1988 do 1998 91
2.3.5. Okres 1998-2010 92
2.3.6. Liberalizacja przepływów kapitału we Wspólnocie Europejskiej w latach 1957-1998 95
2.3.7. Instytucje oraz instrumenty prawne regulujące funkcjonowanie wspólnego rynku finansowego w ramach UGW 98
2.4. Warunki przystąpienia do Unii Gospodarczej i Walutowej 100
2.4.1. Kryteria konwergencji i ich znaczenie 100
2.4.2. Wypełnienie kryteriów zbieżności przez kraje strefy euro 104
2.4.3. Pakt Stabilności i Wzrostu 107
2.5. Rola euro w międzynarodowym sektorze prywatnym i publicznym 108
2.5.1. Zastosowanie euro w sektorze prywatnym 110
2.5.2. Zastosowanie euro w sektorze publicznym 114

Rozdział 3
Europejski rynek pieniężny jako efekt integracji monetarnej 121
3.1. Europejski System Banków Centralnych jako emitent wspólnej waluty 122
3.1.1. Euro a jednolita polityka monetarna 126
3.1.1.1. Cele polityki monetarnej 126
3.1.1.2. Strategie polityki monetarnej 127
3.1.1.3. Stopy procentowe Europejskiego Banku Centralnego 131
3.1.1.4. Instrumenty polityki monetarnej 133
3.1.2. Kapitał akcyjny Europejskiego Banku Centralnego 140
3.1.3. Niezależność Europejskiego Banku Centralnego 141
3.1.4. Uczestnicy rynku pieniężnego i walutowego 144
3.1.5. Instrumenty rynku pieniężnego 145
3.2. Rynek międzybankowy 146
3.2.1. Rynek depozytów i lokat międzybankowych 149
3.2.2. Operacje Repurchase Agreement - Repo i Reverse Repurchase Agreement Reverse Repo 153
3.2.3. Rynek swapów stóp procentowych 159
3.2.4. Stopy referencyjne dla strefy euro 161
3.2.5. Międzynarodowe systemy prowadzenia dużych płatności w czasie rzeczywistym - TARGET i TARGET2 164
3.2.6. Międzybankowy system transferu płatności - EURO1 168
3.2.7. Model korespondencyjnej bankowości centralnej 169
3.3. Rynek papierów dłużnych 170
3.4. Rynek walutowy 180
3.4.1. Referencyjne kursy euro dla rynku walutowego 183
3.4.2. Rynek kasowy 183
3.4.3. Rynek terminowy 186
3.4.4. Rynek operacji swapów walutowych 190
3.4.5. Kształtowanie się kursu walutowego euro 194

Rozdział 4
Euro a procesy alokacji kapitału w Unii Europejskiej 201
4.1. Proces integracji europejskiego rynku kapitałowego 205
4.2. Uczestnicy europejskiego rynku kapitałowego 210
4.2.1. Inwestorzy i pośrednicy na rynku kapitałowym 210
4.2.2. Emitenci papierów wartościowych 211
4.2.3. Instytucje regulujące rynek kapitałowy i obrót papierami wartościowymi 212
4.3. Instrumenty rynku papierów wartościowych 215
4.4. Rynek akcji 218
4.5. Rynek obligacji 231
4.5.1. Obligacje sektora publicznego 237
4.5.2. Obligacje sektora prywatnego 247
4.6. Mobilność kapitału w ramach Unii Europejskiej i Unii Gospodarczej i Walutowej 253

Rozdział 5
Polski rynek finansowy i strategie integracji Polski z Unią Gospodarczą i Walutową 257
5.1. Przesłanki pozostania poza Unią Gospodarczą i Walutową 258
5.2. Problem przystąpienia do Unii Gospodarczej i Walutowej. Strategie przyjęcia euro przez Polskę 264
5.2.1. Polska jako element europejskiego optymalnego obszaru walutowego 265
5.2.1.1. Endogeniczność kryteriów optymalnego obszaru walutowego a kraje przystępujące 272
5.2.2. Scenariusze przyjęcia euro przez Polskę 272
5.2.3. Perspektywa spełnienia przez Polskę kryteriów zbieżności 281
5.2.4. Niebezpieczeństwa ostatniego etapu zbieżności 284
5.3. Liberalizacja przepływów kapitału w Polsce i liberalizacja polskiego rynku finansowego 286
5.4. Polski rynek finansowy przed przystąpieniem Polski do strefy euro 289
5.4.1. Rynek pieniężny w Polsce 291
5.4.1.1. Przystąpienie Polski do europejskiego systemu płatności TARGET i TARGET2 296
5.4.2. Rynek kapitałowy w Polsce 296
5.4.3. Mobilność polskiego kapitału 302
5.4.4. Korzyści i zagrożenia wynikające z integracji rynków finansowych Polski i strefy euro 303
5.5. Polityka integracji Polski z Unią Gospodarczą i Walutową 304

Podsumowanie i wnioski 307
Aneks I. Przykłady 317
Aneks II. Tabele statystyczne 321
Spis skrótów 353
Bibliografia 355