Nie było drugiej takiej epoki w dziejach, w której między Polakami a Rosjanami dochodziłoby do równie intensywnych kontaktów jak w wieku XIX. Myśl polityczna obu narodów i ogromne inspiracje, których intelektualiści polscy i rosyjscy sobie wzajemnie dostarczali, stanowią równocześnie temat stale aktualny, ułatwiający dotarcie do istoty polsko-rosyjskich napięć, także tych obecnych.
Książka jest owocem zorganizowanej przez Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia w 2012 roku międzynarodowej konferencji naukowej, której patronowały postaci Aleksandra Hercena i Joachima Lelewela. Zawiera artykuły takich badaczy jak: Wiktoria Śliwowska, Andrzej Walicki, Andrzej Nowak i Leonid Gorizontow.
Od redaktorów
Wiktoria Śliwowska
Hercen a wyzwania polsko-rosyjskiego dialogu
Adam Michnik
„Nieszczęśliwy dar nazbyt wielkiej przenikliwości…” List do Tomasa Venclovy
Andrzej Walicji
Mesjanizm Adama Mickiewicza a „rosyjski socjalizm” Aleksandra Hercena i religijna filozofia Włodzimierza Sołowjowa
Leonid Gorizontow
Aleksander Hercen jako historyk współczesności: wątki polskie
Piotr Głuszkowski
Wpływ Tadeusza Bułharyna na rozwój rosyjskiej myśli społecznej I połowy XIX wieku
Antoni A. Kamiński
Joachim Lelewel a Michaił Bakunin
Piotr Stiegnij
Książę Adam Jerzy Czartoryski i car Aleksander I (epizod z historii „starego sporu”)
Marek Kornat
„L’extrême importance de la Diplomatie”. Książę Adam Jerzy Czartoryski i jego Sur le système politique que devrait suivre la Russie
Henryk Marek Słoczyński
Despotyzm rosyjski w koncepcji dziejów Joachima Lelewela
Andrzej Nowak
Henryk Kamieński i Aleksander Hercen: pytania o przyszłość polskiej i rosyjskiej wolności
Henryk Głębocki
Zanim powstała amerykańska sowietologia. Działalność hrabiego Adama Gurowskiego a obraz Rosji wśród amerykańskiej opinii publicznej (1849–1866)
Andrzej Wierzbicki
Niestandardowe ujęcia dziejów Rosji – poglądy Kazimierza Waliszewskiego i Jana Karola Kochanowskiego
Katarzyna Błachowska
Myśl Siergieja Sołowjowa w koncepcji dziejów Rosji Feliksa Konecznego
Jurij Borisionok
Odzwierciedlenie myśli politycznej Michaiła Bakunina w wyobrażeniach o Rosji Jana Kucharzewskiego
Aleksiej Wasiliew
Joachim Lelewel w rosyjskiej historiografii
Andrzej Tichomirow
Michaiła Kojałowicza koncepcja „Rosji Zachodniej” w kontekście relacji rosyjsko-polskich
Iryna Adamska
Wpływ polskiej myśli na poglądy historyczne Pantelejmona Kulisza
Łukasz Adamski
Polska, Rosja i kwestia ukraińska – stosunki Polaków i Rosjan oczyma Mychajła Drahomanowa i Mychajła Hruszewskiego
Andrzej Szabaciuk
Biskup Eulogiusz a kwestia ziemi chełmskiej – studium wpływu etnonacjonalizmu na relacje polsko-rosyjskie
Wasilij Uljanowski, Wiktor Korotkyj
Pod skrzydłami nauki: katolicyzm i prawosławie na uniwersytecie św. Włodzimierza w Kijowie
Rustem Cyunczuk
Polska profesura w przestrzeni intelektualnej Cesarskiego Uniwersytetu Kazańskiego (1820–1870)
Hanna Bażenowa
Rosyjska profesura w polskim kraju. Historycy Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego i ich poglądy na temat historii Polski
Skróty używane w sygnaturach archiwalnych
Indeks nazwisk
Noty o autorach
Ilustracje