Przedłużający się kryzys finansowy oraz trudności gospodarcze wielu krajów przyspieszyły rozwój nowej ekonomii instytucjonalnej, traktowanej jako remedium na te trudności. Ekonomia ta przywiązuje dużą wagę do szeroko rozumianego otoczenia instytucjonalnego (tradycji, kultury, kapitału społecznego) i jego roli w osiąganiu korzystnych rezultatów ekonomicznych. Problematyce tej poświęcona została niniejsza publikacja.
Szczególne miejsce zajmują w niej relacje między nową ekonomią instytucjonalną a naukami o zarządzaniu. Autorzy artykułów i opracowań wskazują na rosnący wpływ tej ekonomii na rozwój nauk o zarządzaniu, co przejawia się w rosnącym ich zainteresowaniu instytucjami. Szczególnie eksponowany jest ekonomiczny aspekt takiego wpływu.
Wprowadzenie 13
Część I
Instytucjonalne aspekty zarządzania
1. Wpływ R. Coase'a na rozwój teorii organizacji i regulacji przedsiębiorstw - Marian Turek 21
1.1. Natura firmy - implikacje dla teorii organizacji przemysłowych 22
1.2. Regulacja usług komunalnych - krytyka ustalania cen według kosztów krańcowych 25
1.3. Problem zatorów - wnioski regulacyjne 26
1.4. Regulacja i organizacja sektora telekomunikacyjnego 28
1.5. Rozwój przemysłu radiowego w Wielkiej Brytanii 28
1.6. Alokacja spektrum częstotliwości radiowych w Stanach Zjednoczonych 30
1.7. Polityka publiczna wobec zarządzania przedsiębiorstwem 31
Streszczenie/Summary 35
Bibliografia 36
2. Nauki o zarządzaniu z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej - Stanisław Rudolf 37
2.1. Istota i główne założenia nowej ekonomii instytucjonalnej 39
2.2. Koszty transakcyjne i możliwości ich redukcji 41
2.3. Rola otoczenia instytucjonalnego 43
2.4. Od przedsiębiorstwa jako funkcji produkcji do przedsiębiorstwa jako funkcji zarządzania 44
2.5. Przełamywanie stereotypów dotyczących determinizmu technologicznego 47
Streszczenie/Summary 49
Bibliografia 49
3. Nowa ekonomia instytucjonalna a zarządzanie - zaangażowanie pracowników w kontekście kontraktualnej teorii firmy i teorii praw własności - Michał Pietrzak 51
3.1. Rola zasobów ludzkich i zaangażowania pracowników 53
3.2. Stosunki zatrudnienia jako kontrakty relacyjne 55
3.3. Stosunki zatrudnienia w kontekście praw własności 60
Streszczenie/Summary 66
Bibliografia 66
4. Zarządzanie humanistyczne a nowa ekonomia instytucjonalna (NEI) - Jan Krzysztof Solarz 69
4.1. Dywergencja czy konwergencja? 71
4.2. Ewolucja instytucjonalna systemów finansowych 74
4.3. Transformacja instytucjonalna systemu finansowego Holandii i Japonii 76
Streszczenie/Summary 82
Bibliografia 82
5. Dylematy zarządzania bezpieczeństwem ekonomicznym państwa - ujęcie instytucjonalne - Zenon Stachowiak, Anna Dziurny 85
5.1. Podstawy zarządzania bezpieczeństwem ekonomicznym i dylematy jego realizacji 86
5.2. Dylematy realizacji zarządzania bezpieczeństwem ekonomicznym 91
5.3. Regulatory zarządzania mechanizmami bezpieczeństwa ekonomicznego państwa 100
5.4. Zarządzanie kryzysowe i reagowanie kryzysowe jako determinanty ograniczania zagrożeń bezpieczeństwa ekonomicznego 102
Streszczenie/Summary 107
Bibliografia 108
6. Zarządzanie strategiczne rozwojem w kontekście współczesnych zmian instytucjonalnych - Aleksander Noworól 111
6.1. Procesy cywilizacyjne wpływające na zmianę ładu instytucjonalnego 112
6.2. Nowa polityka regionalna jako determinanta zarządzania rozwojem 114
6.3. Administracja publiczna jako podmiot odpowiedzialny za rozwój terytorialny 116
Streszczenie/Summary 119
Bibliografia 120
7. Efektywność adaptacyjna jako kryterium doboru koncepcji zarządzania - Marian Mroziewski 123
7.1. Koncepcja zarządzania jako kategoria nauk o zarządzaniu 124
7.2. Efektywność adaptacyjna jako wyzwanie dla współczesnego zarządzania 129
7.3. Przesłanki do wyodrębniania efektywnościowo-adaptacyjnych koncepcji zarządzania i ich postulowana typologia 134
Streszczenie/Summary 139
Bibliografia 139
8. Kielecka szkoła instytucjonalna w zarządzaniu - Andrzej Szplit, Marcin Szplit 143
8.1. Perspektywa instytucjonalna - koncepcja NEI 144
8.2. Perspektywa instytucjonalna - niepewność behawioralna jako nielojalność partnerów biznesowych 145
8.3. Przedstawiciele Kieleckiej Szkoły Instytucjonalnej w Zarządzaniu 146
Streszczenie/Summary 156
Bibliografia 157
Część II
Teoretyczny i metodologiczny wymiar nowej ekonomii instytucjonalnej
9. Idee, organizacje, instytucje - Bożena Borkowska 161
9.1. Podstawowe pojęcia nowej ekonomii instytucjonalnej 164
9.2. Idea trzeźwości a prohibicja w USA 166
9.3. Idee liberalizmu a działania Banku Światowego na rzecz prywatyzacji emerytur 169
Streszczenie/Summary 170
Bibliografia 171
10. Instytucje jako zbiór rozwiązań, których treść wymaga badania - Paweł Chmielnicki 173
10.1. Instytucje jako rozwiązania dylematów decyzyjnych 175
10.2. Rekonstrukcja treści instytucji 176
10.3. Instytucje jako komplety normatywne 179
10.4. Rodzaje rozwiązań dylematów decyzyjnych tworzących instytucje 182
Streszczenie/Summary 187
Bibliografia 188
11. Rozterki metodologiczne - rozkaz czy zarządzenie? - Wacław Stankiewicz 189
11.1. Narodziny obu dyscyplin naukowych - żywiołowy charakter kontaktów 190
11.2. Wiek dorosły - ścieżka rozwoju raczej dość dalekiego od pojęcia harmonii 195
Streszczenie/Summary 205
Bibliografia 206
12. Matryca instytucjonalna a funkcjonowanie kapitalistycznych systemów gospodarczych - Maciej Miszewski, Sławomir Czech 209
12.1. Czym jest matryca instytucjonalna? 210
12.2. Matryca instytucjonalna w działaniu 213
Streszczenie/Summary 220
Bibliografia 221
13. Uwarunkowania transformacji polskiej gospodarki a proces tworzenia instytucji formalnych - Anna E. Jurczuk 223
13.1. Źródła instytucji formalnych 224
13.2. Wybrane uwarunkowania procesu powstawania instytucji formalnych w okresie transformacji polskiej gospodarki 232
Streszczenie/Summary 238
Bibliografia 238
14. Instytucjonalna teoria przedsiębiorstwa - Wojciech Misiński 241
14.1. Instytucjonalna Teoria Przedsiębiorstwa - przyczyny istotności 243
14.1.1. Przyczyny o charakterze teoretycznym 243
14.1.2. Przyczyny o charakterze empiryczno-aplikacyjnym, czyli jak wyjaśniamy problemy decyzyjne 243
14.1.3. Przyczyny dydaktyczne, czyli czego uczymy studentów 244
14.2. Teorie w ramach NEI 244
14.3. Poziomy analizy Teorii Praw Własności 245
14.4. Poziom wewnętrzny przedsiębiorstwa 246
14.5. Poziom wymiany 250
Streszczenie/Summary 260
Bibliografia 261
15. Upadłość i jej znaczenie w gospodarce rynkowej - podejście instytucjonalne - Marek Matuszak, Andrzej Tokarski 263
15.1. Istota i znaczenie podejścia instytucjonalnego w analizie zjawisk gospodarczych 264
15.2. Pojęcie i znaczenie instytucji 264
15.3. Upadłość jako instytucja gospodarki rynkowej 266
15.4. Podstawowe modele i elementy systemu upadłości 270
15.5. Prawo upadłościowe oraz jego wpływ na efektywność procesów upadłości i rozwój przedsiębiorczości - ilustracja empiryczna 273
Streszczenie/Summary 278
Bibliografia 279
Część III
Efektywnościowe i regulacyjne aspekty instytucji
16. Instytucje w działaniu - skutki motywacyjne w dziedzinie polityki gospodarczej - Anna Ząbkowicz, Ewa Gruszewska 283
16.1. Zaufanie jako katalizator pożądanych zachowań 285
16.2. Zinstytucjonalizowanie dostępu i komunikacji 291
Streszczenie/Summary 296
Bibliografia 298
17. Przedsiębiorczość i jej instytucjonalne uwarunkowania w rozwoju polskich województw - Wacław Jarmołowicz, Sławomir Kuźmar 299
17.1. Przedsiębiorczość i jej instytucjonalne uwarunkowania 300
17.2. Przedsiębiorczość a wzrost i rozwój gospodarczy - ujęcie teoretyczne 305
17.3. Wpływ przedsiębiorczości na wzrost i rozwój gospodarczy - przegląd badań 307
17.4. Przedsiębiorczość a rozwój polskich regionów - analiza empiryczna 309
Streszczenie/Summary 316
Bibliografia 317
18. Instytucje nieformalne kształtujące przedsiębiorczość w Polsce - Ewa Gruszewska 321
18.1. Intencje przedsiębiorcze 322
18.2. Instytucje nieformalne jako kontekst działalności gospodarczej 326
18.3. Instytucje nieformalne a intencje przedsiębiorcze 327
Streszczenie/Summary 337
Bibliografia 338
19. Zmiany instytucjonalne w obszarze administracji gruntami a wzrost gospodarczy - Bogdan Nogalski, Adam Klimek 341
19.1. Ochrona własności, instytucje państwa 342
19.2. Sprawność realizacji inwestycji jako „generator" PKB 345
19.3. Ukierunkowanie badań 347
19.4. Administracja geodezyjna i kartograficzna jako źródło kosztów 348
19.5. Propozycje zmian instytucjonalnych 352
Streszczenie/Summary 355
Bibliografia 356
20. Problemy regulacji na rynku usług prawnych - regulacje w interesie publicznym czy prywatnym? - Zbigniew Staniek 357
20.1. Regulacje w interesie publicznym 359
20.2. Regulacja w interesie prywatnym 363
20.3. Regulacja na rynku usług prawnych (interes publiczny i interesy prywatne) 366
Streszczenie/Summary 372
Bibliografia 373
21. Kulturowe uwarunkowania rozwoju bankowości w świetle nowej ekonomii instytucjonalnej (NEI) - aspekty regulacyjne - Lech Kurkliński 375
21.1. Próby zdefiniowania kultury 376
21.2. Kulturowe spojrzenie na gospodarkę 378
21.3. Odniesienia do nurtu instytucjonalnego 379
21.4. Rola zaufania 383
21.5. Sektor bankowy a uwarunkowania instytucjonalno-regulacyjne 384
Streszczenie/Summary 387
Bibliografia 388
22. CAF jako narzędzie kształtowania jakości działań instytucji regulacyjnych - Bolesław Goranczewski, Agnieszka Gawlik, Anna Szeliga-Kowalczyk 391
22.1. Rola państwa we współczesnej ekonomii - teorie regulacji 392
22.2. Wpływ instytucji regulacyjnych na efektywne funkcjonowanie rynków 395
22.3. Wspólna Metoda Oceny (CAF) i jej znaczenie dla kształtowania jakości instytucji regulacyjnych 397
Streszczenie/Summary 401
Bibliografia 402
23. Problem ryzyka rozszczepionego w kontekście ładu korporacyjnego - przypadek Volkswagen AG - Agata Adamska 405
23.1. Charakterystyka ryzyka rozszczepionego 406
23.2. Geneza sytuacji kryzysowej w Volkswagen AG 408
23.3. Ład korporacyjny w kontekście kontroli nad spółkami 411
23.4. Funkcjonowanie mechanizmu sprawowania kontroli w przypadku Volkswagen AG 414
Streszczenie/Summary 418
Bibliografia 419
24. Minister Sprawiedliwości - prezes sądu - dyrektor sądu - w kierunku sieciowej koordynacji - Sylwia Morawska, Przemysław Banasik 421
24.1. Relacje agencyjne w sądzie 422
24.2. Minister Sprawiedliwości - prezes sądu - dyrektor sądu 425
Streszczenie/Summary 435
Bibliografia 436
25. Zasoby i granice portów morskich - pomiędzy aktywami a interesariuszami - Janusz Rymaniak 437
25.1. Pojęcie i istota portu w perspektywie NEI 438
25.1.1. Port jako kategoria teoretyczna 438
25.1.2. Specyfika zadaniowa i istoty portu 441
25.2. Potencjał i zakres działania małych portów 442
25.2.1. Aktywa portowe 442
25.2.2. Interesariusze i granice portów 445
25.3. Wyniki badań średnich i małych polskich portów morskich 446
Streszczenie/Summary 449
Bibliografia 451
26. Modelowanie wizerunku instytucji - kształcenie teoretyczne a działania praktyczne - Janusz Dworak 453
26.1. Dyskurs wokół pojęcia „wizerunek instytucji" 454
26.2. Kształtowanie wizerunku instytucji
26.3. Badania sondażowe kształtowania wizerunku podmiotu gospodarującego 456
Streszczenie/Summary 464
Bibliografia 465
27. Obraz i przyczyny upadłości przedsiębiorstw w województwie kujawsko-pomorskim w latach 2008-2015 - Marek Matuszak, Andrzej Tokarski 467
27.1. Skala i formy upadłości przedsiębiorstw w województwie kujawsko-pomorskim w wybranych przekrojach strukturalnych 468
27.1.1. Skala upadłości 468
27.1.2. Formy upadłości przedsiębiorstw 472
27.2. Przyczyny upadłości przedsiębiorstw 473
27.3. Ogólna charakterystyka stanu upadających przedsiębiorstw 482
Streszczenie/Summary 485
Bibliografia 486
28. Kreowanie modeli biznesowych w mikroprzedsiębiorstwach - Danuta Janczewska 487
28.1. Typologia modeli biznesowych w świetle badań literaturowych 488
28.2. Miejsce zarządzania wiedzą jako zasobem w kreowaniu modelu biznesowego 491
28.3. Model biznesu mikroprzedsiębiorstwa - prezentacja badań własnych 495
Streszczenie/Summary 499
Bibliografia 499