Kompendium wiedzy o nadzorze i kontroli nad przedsiębiorstwem (wyd. II) / Olga Bogacz-Miętka

Potrzeba sprawowania nadzoru nad przedsiębiorstwem wynika z konfliktu interesów między uczestnikami struktury korporacyjnej, mającego swoje ko­rzenie w oddzieleniu własności spółki od zarządzania nią. Odpowiednio skonstruowany system nadzoru korporacyjnego to taki, który dysponuje właści­wymi mechanizmami oraz standardami postępowania skutecznie łagodzącymi skutki rozdziału własności od zarządzania, a w konsekwencji prowadzą­cymi do tego, że decyzje podejmowane przez zarząd są zbieżne z celami i interesami akcjonariuszy oraz innych interesariuszy.

Niniejsza publikacja jest kompleksowym opracowaniem poświęconym zagadnieniom związanym z prowadzeniem nadzoru i kontroli nie tylko w spółkach notowanych na giełdzie, ale również w przedsiębiorstwach tak specyficznych jak spółki z udziałem Skarbu Państwa czy przedsiębiorstwa rodzinne. W książce:
- podjęta została próba uporządkowania terminologicznego pojęć nadzoru korporacyjnego i właścicielskiego oraz wskazano na złożoność pojęcia corpo­rate governance,
- przedstawiono mechanizmy, funkcje i cele nadzoru nad przedsiębiorstwem oraz scharakteryzowano jego podstawowe modele teoretyczne, na któ­rych tle ukazany został system nadzoru funkcjonujący w Polsce,
- omówiono krajowe i międzynarodowe standardy nadzoru w spółkach giełdowych, a także przedstawiono zasady i procedury nadzoru właścicielskie­go wypracowane w Ministerstwie Skarbu Państwa, na tle międzynarodowych standardów OECD dotyczących nadzoru nad podmiotami państwowymi,
- pokazano, w jaki sposób cały skomplikowany układ powiązań rodzinnych i ekonomicznych występujący w przedsiębiorstwach rodzinnych determinuje obszar sprawowania nadzoru właścicielskiego w tego rodzaju podmiotach,
- ukazano rolę informacji w procesie sprawowania nadzoru nad przedsiębiorstwem, a w związku z tym i znaczenie reform w obszarze systemu ra­chunkowości (będącym nie tylko narzędziem pomiaru i komunikowania sytuacji finansowej podmiotu oraz jego osiągnięć, ale także instrumentem oceny i rozliczania kierownictwa z zarządzania kapitałem powierzonym mu przez jego właścicieli) oraz rewizji finansowej, mających na celu zwiększanie przej­rzystości i wiarygodności informacji finansowej,
- omówiono znaczenie transparentności informacji w spółkach notowanych na giełdzie, przedsiębiorstwach rodzinnych oraz zidentyfikowano wymaga­nia informacyjne na potrzeby systemu monitoringu i oceny działalności ekonomicznej i finansowej podmiotów z udziałem państwowym.

Książka adresowana jest do studentów wyższych uczelni o profilu ekonomicznym, a także do menedżerów przedsiębiorstw i członków rad nadzor­czych (także tych kierujących przedsiębiorstwami tak specyficznymi jak te z udziałem Skarbu Państwa czy przedsiębiorstwa rodzinne) zainteresowa­nych skutecznym wypełnianiem nałożonych obowiązków i zadań.

Wprowadzenie

Rozdział 1
Istota nadzoru nad działalnością przedsiębiorstwa
1.1. Ewolucja terminologiczna nadzoru - nadzór korporacyjny a nadzór
właścicielski
1.1.1. Własność w ujęciu ekonomiczno-prawnym
1.1.2. Nadzór a kontrola
1.1.3. Corporate govemance - ewolucja pojęcia i ujęcia definicyjne
w zagranicznej literaturze przedmiotu
1.1.4. Corporate governance w krajowej literaturze przedmiotu
1.1.5. Nadzór korporacyjny i nadzór właścicielski
we współczesnej literaturze przedmiotu
1.2. Mechanizmy nadzoru nad przedsiębiorstwem
1.2.1. Zewnętrzne mechanizmy nadzoru korporacyjnego
1.2.2. Wewnętrzne mechanizmy nadzoru korporacyj nego
1.2.3. Regulacyjne mechanizmy nadzoru korporacyjnego
1.3. Typologia modeli nadzoru nad przedsiębiorstwem
1.3.1. Model monistyczny i dualistyczny nadzoru korporacyjnego
1.3.2. Model zewnętrzny i wewnętrzny nadzoru korporacyjnego
1.3.3. Model finansowy i społeczny przedsiębiorstwa
1.3.4. Modele: autorytarny, autonomizowany, rynkowy, kooperacyjny.
1.4. Charakterystyka podstawowych systemów nadzoru
nad przedsiębiorstwem
1.4.1. Stany Zjednoczone (amerykański system nadzoru
nad przedsiębiorstwem)
1.4.2. Wielka Brytania (brytyjski system nadzoru
nad przedsiębiorstwem)
1.4.3. Niemcy (germański system nadzoru nad przedsiębiorstwem)
1.4.4. Japonia (japoński system nadzoru nad przedsiębiorstwem)
1.4.5. Konwergencja systemów nadzoru nad przedsiębiorstwem
1.5. Polski system nadzoru nad przedsiębiorstwem

Rozdział 2
Specyficzne formy sprawowania nadzoru
i kontroli nad przedsiębiorstwem
2.1. Nadzór korporacyjny w spółkach notowanych na giełdzie
2.1.1. Kodeksy dobrych praktyk na świecie
2.1.2. Standardy międzynarodowe nadzoru korporacyjnego
2.2. Krajowa kodyfikacja dobrych praktyk - rewizja zasad
w praktyce spółek notowanych na giełdzie
2.2.1. Dobre praktyki na polskim rynku kapitałowym
2.2.2. Mechanizm sprawozdania o stosowaniu dobrych praktyk
przez spółki notowane na giełdzie
2.2.3. Przestrzeganie zasad ładu korporacyjnego
w praktyce polskich spółek giełdowych
2.3. Nadzór właścicielski nad spółkami z udziałem Skarbu Państwa,
jego słabości i próby uzdrawiania systemu - ujęcie ewolucyjne
2.3.1. Zarządzanie majątkiem Skarbu Państwa - podstawy prawne
2.3.2. Ewolucja nadzoru właścicielskiego sprawowanego przez
Ministra Skarbu Państwa
2.3.3. Słabości nadzoru właścicielskiego sprawowanego
nad spółkami Skarbu Państwa
2.3.4. Doświadczenia międzynarodowe w sprawowaniu nadzoru
właścicielskiego nad podmiotami państwowymi
2.3.5. Próby uzdrawiania nadzoru właścicielskiego państwa w Polsce
2.4. Procedury i realizacja nadzoru właścicielskiego nad spółkami z udziałem
Skarbu Państwa na tle standardów międzynarodowych
2.4.1. Międzynarodowe i krajowe wytyczne nadzoru nad spółką
z udziałem kapitałowym państwa
2.4.2. Rada nadzorcza i zarząd spółki z udziałem Skarbu Państwa
2.4.3. Współpraca odpowiednich komórek nadzoru
z radami nadzorczymi
2.4.4. Nadzorowanie spółek zależnych
2.4.5. Monitorowanie zobowiązań pozacenowych przez
Ministra Skarbu Państwa
2.4.6. Realizacja nadzoru właścicielskiego nad spółkami
z udziałem Skarbu Państwa
2.5. Znaczenie nadzoru właścicielskiego w przedsiębiorstwach rodzinnych
2.5.1. Definicja przedsiębiorstwa rodzinnego
2.5.2. Specyfika przedsiębiorstw rodzinnych
2.5.3. Problemy sukcesji oraz transfer władzy i własności
2.5.4. Własność i zarządzanie w przedsiębiorstwie rodzinnym
2.5.5. Nadzór właścicielski w przedsiębiorstwie rodzinnym

Rozdział 3
Informacja sprawozdawcza w nadzorze nad przedsiębiorstwem
-ujęcie normatywne
3.1. Istota i znaczenie informacji w procesie sprawowania nadzoru nad
przedsiębiorstwem
3.1.1. Transparentność informacji jako narzędzie nadzoru
nad przedsiębiorstwem
3.1.2. Regulacje prawne w zakresie kształtowania transparentności
informacji o przedsiębiorstwie w regionie anglosaskim
3.1.3. Przejrzystość rynków kapitałowych w Unii Europejskiej
3.1.4. Transparentność polskiego rynku kapitałowego
3.2. Przejrzyste i wiarygodne sprawozdanie finansowe jako źródło informacji
na potrzeby nadzoru nad przedsiębiorstwem
3.2.1. Zadania i funkcje rachunkowości
3.2.2. Rachunkowość a nadzór korporacyjny
3.2.3. Użytkownicy sprawozdań finansowych
i ich oczekiwania informacyjne
3.2.4. Modele rachunkowości a przejrzystość informacji
3.2.5. Ujednolicanie zasad rachunkowości a przejrzystość informacji
finansowej
3.2.6. Cechy jakościowe informacji finansowej w świetle
Założeń koncepcyjnych MSSF
3.2.7. Polska ustawa o rachunkowości a MSR/MSSF
3.2.8. MSR/MSSF a US GAAP
3.2.9. Porównywalność a wiarygodność sprawozdań finansowych
3.2.10. Rola biegłego rewidenta w nadzorze korporacyjnym
3.2.11. Cel badania sprawozdania finansowego
3.2.12. Wpływ regulacji Sarbanes-Oxley ket i postanowień PCAOB
na rewizję finansową
3.2.13. Rewizja finansowa w regulacjach Unii Europejskiej
3.3. Rola dobrych praktyk w kształtowaniu systemu informacyjnego
przedsiębiorstwa
3.3.1. Przejrzystość działania przedsiębiorstwa w międzynarodowych
standardach nadzoru korporacyjnego
3.3.2. Krajowa kodyfikacja dobrych praktyk nadzoru korporacyjnego
a przejrzystość informacji spółek
3.3.3. Transparentność informacji w spółkach nadzorowanych
przez państwo w świetle wytycznych międzynarodowych
3.4. Wymagania informacyjne na potrzeby nadzoru właścicielskiego
nad spółką Skarbu Państwa
3.4.1. Obieg informacji na potrzeby nadzoru właścicielskiego
nad podmiotami z udziałem Skarbu Państwa
3.4.2. Sprawozdawczość na potrzeby nadzoru właścicielskiego
nad spółką z udziałem Skarbu Państwa
3.4.3. Zasady dotyczące współpracy rady nadzorczej
z biegłym rewidentem, monitorowanie audytu spółki
3.4.4. Zachowanie przejrzystości stosunków finansowych pomiędzy
przedsiębiorstwami publicznymi a organami publicznymi
3.4.5. Jawność i przejrzystość działalności gospodarczej podmiotów
z udziałem Skarbu Państwa
3.4.6. Realizacja zadań Ministra Skarbu Państwa
w obszarze monitorowania nadzorowanych spółek
3.4.7. Realizacja zadań Ministra Skarbu Państwa w obszarze zapewnienia
jawności i przejrzystości informacji o działalności nadzorowanych
podmiotów
3.5. Rola przejrzystości informacji w przedsiębiorstwach rodzinnych

Podsumowanie
Spis aktów normatywnych
Bibliografia