Zintegrowany model pomiaru dokonań gminy. Uwarunkowania – potrzeby – koncepcje / Zuzanna Firkowska-Jakobsze

Zarządzanie jednostkami sektora finansów publicznych, w tym gminami, staje się obecnie coraz większym wyzwaniem. Wynika to z jednej strony z dynamicznie zmieniającego się otoczenia, globalizacji, ograniczonego dostępu do zasobów, niepewności jutra, a z drugiej – z rosnącej wiedzy i oczekiwań obywateli. Instytucje administrujące potrzebują narzędzi umożliwiających im skuteczne wdrażanie i monitorowanie wyznaczonej przez jednostkę strategii.

W monografii poruszono ważny i aktualny temat z punktu widzenia współczesnego zarządzania jednostkami sektora finansów publicznych. Obszerne i wnikliwe studia literaturowe oraz badania ankietowe pozwoliły autorce stworzyć solidną podstawę do opracowania oryginalnego modelu pomiaru dokonań gmin w Polsce. Zaproponowany model w pełni integruje powiązania pomiędzy wszystkimi elementami sprawozdawczości finansowej gminy oraz innymi narzędziami wspomagającymi proces zarządzania i ocenę dokonań (wieloletnia prognoza finansowa, budżet zadaniowy, benchmarking). Do opracowania koncepcji zintegrowanego modelu pomiaru dokonań wykorzystano badanie metodą analizy przypadku jednej z gmin w województwie łódzkim.

Propozycja zintegrowanego modelu pomiaru dokonań jest głosem w dyskusji na temat usprawnienia zarządzania i zwiększenia efektywności decyzji podejmowanych w gminach. Model ten może być podstawą do wdrożenia go w innych gminach w Polsce, co z pewnością przyczyni się do zmian w sposobie zarządzania nimi. Celem autorskiego rozwiązania jest bowiem powiązanie w sposób logiczny i zrozumiały menedżerskiego modelu zarządzania z całym instrumentarium wspomagającym, by dzięki temu uzyskać informacje użyteczne w procesie zarządzania i ocenie dokonań gminy.

Wstęp 7

Rozdział 1. Koncepcje zarządzania publicznego jako determinanty systemu rachunkowości gmin 13

1.1. Rozwój koncepcji zarządzania publicznego 13

1.2. Zadanie i cele jako wyznaczniki działania jednostek sektora finansów publicznych 31

1.3. Efektywność i skuteczność jako podstawowe parametry sprawności gmin 34

1.4. Budżet zadaniowy jako instrument zwiększenia sprawności polskich gmin 39

1.5. Doświadczenia z wdrażaniem budżetu zadaniowego w Polsce i na świecie 59

1.6. Budżet zadaniowy a wieloletnie planowanie budżetowe – Wieloletnia Prognoza Finansowa gmin 68

Rozdział 2. Sprawozdawczość finansowa gmin w warunkach globalizacji gospodarki 73

2.1. Wyzwania stojące przed rachunkowością budżetową 73

2.2. Memoriałowe ukierunkowanie sprawozdawczości finansowej w sektorze publicznym jako efekt regulacji międzynarodowych 77

2.3. Identyfikacja użytkowników informacji o sytuacji finansowej gminy i ich potrzeby informacyjne 96

2.4. Regulacje prawne sprawozdawczości finansowej gmin 100

Rozdział 3. Strategiczna karta wyników jako uniwersalny i elastyczny system pomiaru dokonań gmin 113

3.1. Pomiar dokonań gmin jako determinanta racjonalnego działania 113

3.2. Wykorzystanie narzędzi rachunkowości zarządczej w pomiarze efektywności gminy 119

3.3. Struktura i funkcje strategicznej karty wyników dla gminy 124

3.4. Implementacja strategicznej karty wyników w gminie 136

3.5. Zalety i bariery wdrożenia strategicznej kraty wyników w gminie 142

Rozdział 4. Wykorzystanie narzędzi rachunkowości zarządczej w gminach w województwie łódzkim – wyniki badań własnych 147

4.1. Charakterystyka próby badawczej 147

4.2. Weryfikacja hipotez 153

4.3. Podsumowanie wyników badań własnych 170

Rozdział 5. Wdrożenie zintegrowanego modelu pomiaru dokonań jako narzędzia zarządzania w Gminie Polana – studium przypadku 173

5.1. Wprowadzenie 173

5.2. Charakterystyka i diagnoza społeczno-gospodarcza Gminy Polana 175

5.3. Strategia jako instrument kreowania polityki rozwoju Gminy Polana 179

5.4. Powiązanie strategii Gminy Polana z alokacją zasobów i budżetowaniem 184

5.5. Zintegrowany model pomiaru dokonań jako narzędzie zarządzania w Gminie Polana 186

Podsumowanie i wnioski końcowe 229

Bibliografia 233

Spis rysunków 245

Spis tabel 247

Załącznik. Kwestionariusz ankiety na temat identyfikacji potrzeb informacyjnych użytkowników sprawozdań finansowych gmin na tle ewolucji narzędzi rachunkowości zarządczej 249