Oddajemy do rąk Czytelników książkę, która syntetycznie przedstawia pięćdziesiąt dziewięć pojęć współczesnego podatku od towarów i usług w świetle stanu prawnego obowiązującego na dzień 1 stycznia 2022 roku. W narastającym od kilkunastu lat z każdym rokiem chaosie interpretacyjnym, do którego przyczynia się walnie praktyka organów podatkowych i skarbowych oraz rozbieżna i niestabilna judykatura sądów krajowych i wspólnotowych, pogłębia się ryzyko podatkowe podatników tego podatku, a wyniki procedur jurysdykcyjnych, których przedmiotem jest stosowanie prawa dotyczącego tego podatku, są w istotnej części wręcz nieprzewidywalne. Stan niepewności dotyczy również podstawowych pojęć tego podatku: zarówno podatnicy, jak i pracownicy organów podatkowych na co dzień zadają pytanie o treść norm prawnych regulujących dokumentowanie, ewidencjonowanie i deklarowanie tego podatku, która ginie w chaosie sprzecznych poglądów. Istotny jest także fakt, że podatek ten jest przedmiotem na nieznaną w przeszłości skalę zorganizowanych działań o charakterze międzynarodowym mającym na celu ucieczkę od opodatkowania i wyłudzania nienależnych zwrotów. Mimo podjęcia w ostatnich latach wielu przedsięwzięć mających na celu ograniczenie zasięgu tego zjawiska w dalszym ciągu ma ono istotny wpływ na codzienną praktykę podatkową setek tysięcy podatników tego podatku, którzy są nieświadomie wciągani w oszustwa podatkowe. Przez wiele lat – praktycznie w całym okresie od 2004 do 2015 roku – pomijano milczeniem wszystkie istotne rodzaje ryzyka interpretacyjnego związane z tym zjawiskiem, gdyż prawdopodobnie niejawnym celem strategicznym części piśmiennictwa oraz „biznesu optymalizacyjnego” było również stworzenie fałszywego obrazu tego podatku, który w wersji wspólnotowej miał być (jakoby) „bezpieczny”, „przyjazny” (dla podatników), a nawet „prosty”: bez upowszechniania tej wizji nie doszłoby do nieograniczonej skali oszustw w tym podatku. W książce podjęto próbę sformułowania prawidłowych, zgodnych z prawem definicji wszystkich istotnych pojęć tego podatku. Być może choć trochę przyczyni się ona do ustabilizowania jego doktryny interpretacyjnej i zwiększenia bezpieczeństwa podatników oraz zwiększy przewidywalność praktyki organów stosujących prawo podatkowe. Praca stanowi również pokłosie już ćwierćwiecznego dorobku piśmiennictwa oraz analiz prawnopodatkowych prowadzonych przez Instytut Studiów Podatkowych.
Spis treści
Wstęp ............................................................................................... 5
Wykaz ważniejszych skrótów................................................................. 6
1. Anulowanie faktury.......................................................................... 8
2. Czynności podlegające opodatkowaniu............................................ 14
3. Deklaracja................................................................................... 17
4. Dobra wiara................................................................................. 23
5. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe............................................... 28
6. Dostawa łańcuchowa.................................................................. 35
7. Dostawa towarów....................................................................... 39
8. Dostawa trójstronna.................................................................... 44
9. Eksport towarów......................................................................... 48
10. Ewidencja.................................................................................... 50
11. Faktura........................................................................................ 55
12. Faktura pusta............................................................................... 59
13. Import towarów........................................................................... 61
14. Import usług................................................................................ 64
15. Informacja podsumowująca........................................................ 67
16. Jednolity Plik Kontrolny............................................................. 72
17. Karuzela podatkowa.................................................................... 77
18. Kasa rejestrująca......................................................................... 82
19. Korekta podatku naliczonego..................................................... 89
20. Magazyn call-off stock................................................................ 92
21. Mechanizm podzielonej płatności............................................... 99
22. Miejsce świadczenia................................................................... 106
23. Nadużycie prawa......................................................................... 114
24. Należyta staranność.................................................................... 117
25. Nota korygująca.......................................................................... 122
26. Obowiązek podatkowy................................................................ 125
27. Odliczenie podatku..................................................................... 132
28. Odwrotne obciążenie.................................................................. 138
29. Organ podatkowy........................................................................ 143
30. Oszustwo i wyłudzenie zwrotu podatku..................................... 146
31. Płatnik......................................................................................... 149
32. Podatek do zapłaty...................................................................... 153
33. Podatek należny.......................................................................... 159
34. Podatek naliczony....................................................................... 165
35. Podatek od wartości dodanej (VAT)........................................... 172
36. Podatnik...................................................................................... 174
37. Podatnik VAT czynny.................................................................. 179
38. Podstawa opodatkowania............................................................ 183
39. Prawo unijne (harmonizacja)...................................................... 188
40. Prewspółczynnik......................................................................... 192
41. Procedury szczególne.................................................................. 196
42. Proporcja..................................................................................... 204
43. Przedstawiciel podatkowy.......................................................... 208
44. Refakturowanie........................................................................... 211
45. Rolnik ryczałtowy....................................................................... 214
46. Stawki podatku........................................................................... 219
47. STIR (system teleinformatyczny izby rozliczeniowej)............... 224
48. Transakcja trójstronna................................................................. 227
49. Ulga na złe długi......................................................................... 232
50. Usługa (świadczenie usług)........................................................ 235
51. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.................................. 241
52. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów................................... 246
53. Wiążąca Informacja Stawkowa................................................... 249
54. Wykaz podatników...................................................................... 253
55. Zwolnienie od podatku............................................................... 256
56. Zwrot podatku............................................................................. 260
57. Zwrot podatku naliczonego......................................................... 263
58. Zwrot podatku podróżnym.......................................................... 265
59. Zwrot różnicy podatku................................................................ 267
Abstract ............................................................................................... 270
Wykaz literatury........................................................................................... 271
Wykaz orzecznictwa.................................................................................... 275
Wykaz interpretacji i objaśnień.................................................................... 276
Pozostałe źródła........................................................................................... 277